تعریف بیماری
اسکیزوفرنی – Schizophrenia یک بیماری روانی جدی است که در آن افراد درک غیرمعمولی از واقعیت دارند. معنی شیزوفرنی می‌تواند نتیجه برخی ترکیبات خیال و وهم، و همچنین رفتار و افکار شدیدا بیمارگونه‌ای باشد که سبب آسیب زدن به عملکرد افراد شده و حتی می‌تواند به ناتوانی منجر شود. افرادی که شیزوفرنی دارند، نیازمند دریافت درمان در تمام طول عمر خود هستند. چنانچه درمان در مراحل اولیه انجام شود، ممکن است به تحت کنترل درآوردن علائم پیش از آنکه مشکلات جدی ایجاد کند، کمک نماید و همچنین ممکن است سبب بهبود چشم انداز طولانی‌مدت گردد.
انواع بیماری
بر اساس علائمی که بیمار از خود بروز می‌دهد؛ پنج نوع مختلف اسکیزوفرنی وجود دارد.
اسکیزوفرنی پارانوئید که بیشتر در نوجوانی یا جوانی بروز می‌کند؛ شبیه روان پریشی است. در این بیماری فرد افکار هذیانی مانند اینکه کسی قصد دارد به او آسیب برساند دارد.
اختلال اسکیزوافکتیو زمانی رخ می‌دهد که فرد علاوه بر اسکیزوفرنی با افسردگی یا اختلال دوقطبی نیز دست و پنجه نرم می‌کند. به همین دلیل، فرد مبتلا به اسکیزوافکتیو طیف گسترده‌ای از علائم مانند علائم شیدایی، علائم افسردگی و علائم عمومی مرتبط با اسکیزوفرنی را از خود نشان می‌دهد.
اسکیزوفرنی کاتاتونیک شکل نادری از اسکیزوفرنی است که علائمش بیشتر از اعمال فیزیکی افراد قابل تشخیص است تا افکارشان. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی – Schizophrenia کاتاتونیک اغلب با افرادی اشتباه گرفته می‌شوند که تحت تأثیر مواد مخدر یا الکل هستند.
اسکیزوفرنی آشفته که اغلب به هبفرنی نیز شناخته می‌شود در بین افراد ۱۵ تا ۲۵ ساله رواج دارد. افرادی که به این نوع شیزوفرنی مبتلا هستند اغلب در مهارت‌های شناختی خود مانند حافظه، مهارت‌های حرکتی، دامنه توجه و هوش مشکل دارند.
اسکیزوفرنی باقیمانده خفیف‌ترین شکل بیماری شیزوفرنی است. در این فرم از بیماری فرد علائم مثبت اسکیزوفرنی پارانوئید مانند توهمات و تفکر هذیانی ندارد ولی علائم منفی مانند عدم ابراز احساسات و صحبت‌های عجیب را از خود نشان می‌دهد.
علائم بیماری
علائم اسکیزوفرنی – Schizophrenia در افراد معمولاً در نوجوانی شروع می‌شود و با افسردگی و اضطراب که از دسته اختلالات روانی دیگر هستند می‌تواند در فرد همراه شود. کمبود محبت و تنهایی و حتی برخی عفونت‌ها می‌تواند احتمال این بیماری روانی را در فرد بیشتر کند. مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند و حدود ۵۰ درصد از کسانی که مبتلا می‌شوند تا آخر عمرشان با این بیماری همنشین هستند.
توهم در شنیدن شاید در گام اول جز علائم معمولی این بیماری به شمار بیاید اما در گذر زمان اگر منجر شود که فرد از این توهم ات پیروی کند و آنها را به عنوان یک فرمان ببیند می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیری به جا بگذارد. فرد باید بداند که یقین به این توهمات می‌تواند به مواردی از جمله سو تعبیر درباره حرف‌های دیگران و برنامه‌های تلویزیونی که گویا هر آنچه می‌گویند او را مخاطب قرار می‌دهند، مربوط شود.
کم حرف زدن، کم اشتهایی، هذیان، توهم، بی اعتنایی، کم تحرکی، بی انگیزگی و کم عاطفی از علائمی است که در سن ۲۰ تا ۳۰ سالگی که سن شیوع معمول اسکیزوفرنی – Schizophrenia است در افراد ممکن است بروز یابد. در افراد میزان بروز و علائم متفاوت است و گاهی فرد با انجام رفتارهای عجیب از خود می‌تواند هشدار بروز و یا پیش روی این بیماری را اطلاع دهد.
علت بیماری
علت اصلی بیماری اسکیزوفرنی – Schizophrenia مشخص نیست اما ممکن است یکی از دلایل آن ژنتیک باشد. هیچ ژنی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد اما سوابق خانوادگی ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی می تواند خطر بروز این اختلال روانی را افزایش دهد:
یکی از پدربزرگ ها و یا مادر بزرگ ها به این بیماری مبتلا باشند خطر ابتلا به بیماری تا ۳ درصد افزایش می یابد.
اگر یکی از والدین به این بیماری مبتلا باشد این خطر تا ۱۰ در صد افزایش می یابد
هم پدر و هم مادر به اسکیزوفرنی مبتلا باشند خطر ابتلا تا ۴۰ در صد افزایش می یابد.
سایر عوامل افزایش استعداد ابتلا به اسکیزوفرنی عبارتند از عوارض دوران بارداری و یا هنگام زایمان و مشکلات در دوران رشد کودک.
عواملی که می تواند جرقه ای باشد برای شروع اسکیزوفرنی عبارتند از حوادث استرس زا و استفاده از مواد مخدری همچون حشیش.
تشخیص بیماری
هیچ آزمون آزمایشگاهی برای تشخیص بیماری وجود ندارد. در نتیجه تشخیص معمولا بر اساس تاریخچه و علایم بیماری داده می شود. بعضی آزمایشات می توانند برای تشخیص اثرات این بیماری روی سلامت جسمی به کار روند. در نوجوانان ارتباط تاریخچه خانوادگی بیماری و بعضی رفتار می توانند در پیش بینی بیماری شیزوفرنی کمک کننده باشد. این رفتار می توانند اجتناب از شرکت در فعالیت های اجتماعی و رفتار های غیر قابل پیش بینی و ناگهانی در نوجوان باشد.
درمان بیماری
هیچ درمان قطعی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد. اما با استفاده از شیوه‌های درمانی مناسب، می‌توان علائم این اختلال را محدود کرد و احتمال عود مجدد را کاهش داد. تجربه هر بیماری از روان گسیختگی متفاوت است. بنابراین درمان‌ها بر اساس شرایط بیمار تجویز می‌شوند.
از هر ۱۰ نفر که به این اختلال مبتلا هستند؛ یک نفر ممکن است با انجام این شیوه‌های درمانی بهبودی پایداری داشته باشد و از هر ۵ نفر یک نفر ممکن است بهبود قابل توجهی در علائم را تجربه کند. حدود نیمی از افرادی که مبتلا به اسکیزوفرنی تشخیص داده شده‌اند نیز می‌توانند با استفاده از شیوه‌های درمانی موجود، مشکلات خود را به عنوان یک بیماری طولانی مدت مدیریت می‌کنند. رایج‌ترین درمان‌هایی که برای شیزوفرنی تجویز می‌شوند؛ دارو درمانی و گفتار درمانی هستند.
در روش دارو درمانی پزشک معمولا از داروهای ضد روان پریشی برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می‌کند. این داروها می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند.
در روش گفتار درمانی که گاهی به عنوان درمان روانی-اجتماعی از آن یاد می‌شود نیز به بیمار کمک می‌شود تا بیشتر متوجه افکار و رفتارهای خود شود.
پیشگیری بیماری
راه‌حلی برای پیشگیری از شیزوفرنی وجود ندارد، با این وجود پیگیری درمان به‌صورت منظم، سبب پیشگیری از وخیم شدن علائم شیزوفرنی می‌گردد. مطالعات بیشتر در زمینه شیزوفرنی ممکن است به پیدا کردن راه‌هایی برای پیشگیری از این بیماری کمک کند. با این‌حال سبک زندگی سالم، یعنی دوری از مواد مخدر حتی به‌صورت تفریحی، ورزش کردن و داشتن رژیم غذایی مناسب به‌خصوص در دوران حساس زندگی یعنی دوران رشد و باردار، سبب کاهش احتمال ابتلا به شیزوفرنی و بیماری‌های دیگر می‌شود.
