تعریف بیماری
آرتریت گیجگاهی شرایطی است که در آن شریان های تمپورال که خون را به سر و مغز می رسانند، ملتهب می شوند. این بیماری همچنین به عنوان آرتریت جمجمه یا آرتریت سلول غول آسا مشهور است. اگرچه این حالت معمولاً در شریان های گیجگاهی اتفاق می افتد اما تقریباً در هر شریان متوسط تا بزرگی در بدن ایجاد می شوند.
مجله آرتروز و روماتولوژی آمریکا بیان می کند که تقریباً ۲۲۸۰۰۰ نفر در آمریکا تحت تأثیر این بیماری قرار دارند. طبق اعلام کالج روماتولوژی آمریکا، افراد بالای ۵۰ سال احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری نسبت به افراد جوان تر دارند. همچنین زنان نسبت به مردان به احتمال بیشتری دچار آرتریت گیجگاهی می شوند. این بیماری بیشتر در افراد شمال اروپا و تبار اسکاندیناوی مشاهده می شود.
اگرچه علت دقیق این بیماری ناشناخته است اما ممکن است با پاسخ خود ایمنی بدن مرتبط باشد. همچنین دوز بیش از حد آنتی بیوتیک ها و برخی عفونت های شدید با آرتریت گیجگاهی مرتبط بوده است. هیچگونه پیشگیری شناخته شده ای وجود ندارد؛ با این حال، پس از تشخیص، می تواند برای به حداقل رساندن عوارض درمان شود.
اگر فکر می کنید آرتریت گیجگاهی دارید، باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. این بیماری می تواند عوارض بسیار جدی ایجاد کند اما درمان زودرس می تواند خطر بروز این عوارض را کاهش دهد.
علائم بیماری
علائم آرتریت تمپورال می تواند شامل موارد زیر باشد:
- دید دو گانه
- از بین رفتن ناگهانی و دائمی بینایی در یک چشم
- سردرد لرزان که معمولاً در ناحیه گیچگاهی رخ می دهد
- خستگی
- ضعف
- از دست دادن اشتها
- درد فک که بعضی اوقات با جویدن ممکن است رخ دهد
- تب
- کاهش وزن غیر عمدی
- درد شانه
- حساسیت پوست سر و گیجگاه به لمس
این علائم ممکن است به دلیل شرایط دیگر نیز ایجاد شود. هر زمان نگران هر گونه علائم هستید باید با پزشک خود تماس بگیرید.
علت بیماری
اگرچه شریان تمپورال (گیجگاهی) شایع ترین شریانی است که در این بیماری گرفتار می شود، ولی بیماران اغلب مبتلا به یک واسکولیت سیستمیک بوده که چندین شریان متوسط و بزرگ گرفتار هستند و ممکن است بدون تشخیص باقی بمانند.
از نظر بافت شناسی، این بیماری یک پان آرتریت، همراه با ارتشاح سلول تک هسته ای التهابی در دیواره رگ است و تشکیل سلول غول آسا (سلول ژآنت) به وفور در آن یافت می شود.
پرولیفراسیون انتیما (تکثیر لایه ی داخلی رگ) و قطعه قطعه شدن تیغه الاستیک داخلی شریان ها در این واسکولیت رخ می دهد.
یافته های پاتولوژیک و آسیب شناسی در اندام ها، ناشی از ایسکمی مربوط به عروق مبتلا می باشند. داده های تجربی (آزمایشی) دلالت بر آن دارند که آرتریت گیجگاهی (تمپورال) یک بیماری ایجاد شده توسط آنتی ژن است که در آن ماکروفاژها، سلول های دندریتی، و لنفوسیت های T فعال شده، نقشی اساسی در ایجاد بیماری بازی می کنند.
تصورمی شود که آرتریت سلول غول آسا (سلول ژآنت) در ادوانتیس (ادونتیس) عروق آغاز می شود. لنفوسیت های T که به تازگی در ضایعات واسکولیتی در بیماران مبتلا به آرتریت گیجگاهی (آرتریت تمپورال) به کار گرفته شده اند، عمدتا ۲-IL و IFN گاما تولید می کنند و پیشنهاد شده است که اینترفرون گاما در پیشرفت بیماری به سوی آرتریت آشکار نقش دارد.
عوارض بیماری
اگر درمان صورت نگیرد ممکن است عوارض جدی و بالقوه تهدید کننده حیات ایجاد شود. آنها شامل موارد زیر هستند:
التهاب و آسیب سایر رگ های خونی بدن
توسعه آنوریسم ها از جمله آنوریسم آئورت
از دست دادن بینایی
ضعف عضلات چشم
نابینایی
سکته مغزی
آنوریسم آئورت می تواند منجر به خونریزی داخلی گسترده شود. در صورت عدم درمان آرتریت گیجگاهی، مرگ نیز می تواند رخ دهد. با پزشک خود در مورد راه های به حداقل رساندن هرگونه عوارض ناشی از بیماری صحبت کنید.
تشخیص و درمان بیماری
تشخیص آرتریت سلول غول آسا یا آرتریت سلول ژآنت و پلی میالژی روماتیکا، اغلب از طریق نشان دادن وجود تب، کم خونی و ESR بالا با یا بدون علائم پلی میالژی روماتیکا در یک بیمار با سن بیش از ۵۰ سال به انجام می رسد.
بیوپسی شریان تمپورال، تشخیص آرتریت گیجگاهی را قطعی می کند. از آنجا که درگیری رگ ممکن است قطع قطعه باشد، نمونه برداری یا بیوپسی از یک قطعه ی ۳ تا ۵ سانتی متری همراه با تهیه برش های متوالی از نمونه های بیوپسی، احتمال تشخیص را افزایش می دهد.
اولتراسونوگرافی شریان تمپورال در تشخیص بیماری مفید است. در صورت وجود علائم و نشانه های چشمی نظیر تاری دید، کاهش دید و یا حتی نابینایی، نمونه برداری یا بیوپسی از شریان تمپورال هر چه سریع تر باید انجام شود و تحت این شرایط، درمان نباید تا پس از نمونه برداری به تعویق بیفتد.
در همین رابطه گزارش شده است که نمونه برداری یا بیوپسی از شریان تمپورال ممکن است حتی پس از ۱۴ روز درمان با گلوکوکورتیکوئید (کورتون نظیر پردنیزولون یا پردنیزون)، وجود واسکولیت را مشخص کند.
همچنین پاسخ به درمان آرتریت گیجگاهی یا تمپورال با گلوکوکورتیکوئید (کورتون نظیر پردنیزولون یا پردنیزون ) و کاهش علائم نظیر سردرد، تاری دید و خستگی فک، می تواند تشخیص بیماری را قطعی کند.
درگیری و گرفتاری رگ های بزرگ بدن می تواند با توجه به علائم مربوطه و یافته های حاصل از معاینه فیزیکی مانند ضعیف شدن نبض ها یا پیدایش بروئی ها مطرح گردد، و از طریق تصویربرداری از رگ ها (غالبا از طریق MRI یا CT) مسجل می شود.
این وضعیت درمان قطعی ندارد؛ بنابراین، هدف از درمان، به حداقل رساندن آسیب بافتی است که می تواند به دلیل جریان خون ناکافی ناشی از این بیماری ایجاد شود.
اگر پزشک به آرتریت گیجگاهی مشکوک باشد، درمان باید سریعاً شروع شود، حتی اگر نتایج آزمایش هنوز این تشخیص را تأیید نکرده باشد. پزشک ممکن است از کورتیکواستروئیدهای خوراکی استفاده کند. کورتیکواستروئیدها می توانند خطر ابتلا به برخی شرایط پزشکی مانند موارد زیر را افزایش دهند:
پوکی استخوان
فشار خون بالا
ضعف عضلانی
گلوکوم
آب مروارید
سایر عوارض جانبی احتمالی دارو ها شامل موارد زیر است:
افزایش وزن
افزایش قند خون
نازک شدن پوست
افزایش کبودی
کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن
مشکلات خواب
در مورد راه های به حداقل رساندن این عوارض جانبی با پزشک خود صحبت کنید.
پزشک ممکن است برای درمان علائم اسکلتی عضلانی، آسپرین تجویز کند.
درمان به طور معمول یک تا دو سال ادامه دارد. در حالی که شما تحت درمان با کورتون قرار می گیرید، مهم است که به طور منظم معاینات خود را انجام دهید.
پزشک باید بر پیشرفت درمان نظارت کند و همچنین نحوه برخورد بدن شما با درمان را کنترل کنند. استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها می تواند اثرات مضر بر روی استخوان ها و سایر عملکردهای متابولیکی داشته باشند.
اقدامات زیر به طور کلی به عنوان بخشی از درمان توصیه می شود:
مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین D
ترک سیگار
انجام ورزش های هوازی مانند پیاده روی
غربالگری منظم چگالی استخوان
چک کردن قند خون
پس از اتمام دوره درمانی، هنوز باید تحت نظر باشید. این امر به این دلیل است که این بیماری می تواند عود کند.
