تعریف بیماری
آرتروگریپوزیس که به آن Arthrogryposis multiplex congenita) AMC) نیز گفته می شود، شامل انواع شرایط غیر پیشرونده است که با انقباضات مفصل متعدد (سختی) مشخص می شود و ضعف عضلانی را که در بدو تولد در تمام بدن یافت می شود، نشان می دهد. این اختلال را باید به عنوان یک اختلال با مجموعه ای از علائم پیچیده توصیف کرد و یک دلیل اساسی در صورت امکان برای آن جستجو کرد.
شایع ترین نوع آرتروگریپوزیس (آمیوپلازی) نام دارد که در آن دست ها، مچ ها، آرنج، شانه ها، باسن، پا و زانوها درگیر می شوند. در انواع شدیدتر، هر مفصل از جمله فک و ستون فقرات نیز می توانند آسیب ببیند. این نام که از واژه یونانی گرفته شده است به معنی “اتصالات خمیده یا قلاب دار” است.
علائم بیماری
- پای پرانتزی
- شکل ناموزون باسن
- عدم تقارن صورت
- اشکالات صورت
- انقباضات دست
- چرخش داخلی شانه ها و اندام ها
- ناهنجاری روده، کلیه، مثانه و دستگاه تناسلی
- عدم وجود عضله یا آتروفی
- مشکلات تنفسی و آسپیراسیون مایعات
- اسکولیوز
- پوستی تیره و مات
علت بیماری
علت AMC بستگی به نوع آن دارد. در بسیاری از انواع این اختلال، علت اصلی ایجاد کننده به طور کامل شناخته نشده است. Arthrogryposis یا AMC یک تشخیص خاص نیست، بلکه یک یافته فیزیکی است که می تواند با اختلالات و شرایط متعددی همراه باشد.
تصور می شود که AMC با کاهش حرکت جنین در رحم مرتبط است. این کاهش حرکت، می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. مشکلات عصبی و ماهیچه ای ممکن است شایع ترین علل کاهش حرکت جنین باشند، اما اختلالات بافت همبند، بیماری مادر و محدودیت فضا نیز از علل شایع کاهش حرکات هستند.
برخی از موارد AMC بعنوان بخشی از اختلالات ژنتیکی نادر که ارثی هستند، رخ می دهد. برخی از موارد AMC به عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی و محیطی (وراثت چند عاملی) مربوط می شوند.
اختلالات تک ژنی
AMC ممکن است به عنوان بخشی از برخی اختلالات تک ژنی رخ دهد. این وراثت می تواند به عنوان ویژگی های اتوزومی مغلوب، اتوزومی غالب یا مرتبط با X به ارث برسد. AMC همچنین ممکن است به عنوان بخشی از اختلالات کروموزومی (به عنوان مثال، تریزومی ۱۸، بسیاری از ریز حذف ها) ایجاد شود.
اختلالات بافت همبند
AMC همچنین می تواند به عنوان بخشی از برخی اختلالات بافت همبند رخ دهد. علاوه بر این، برخی موارد AMC ممکن است به دلیل ناهنجاری ها یا اختلالات مرتبط با رشد نامناسب سیستم عصبی مرکزی یا سیستم عصبی محیطی یا به عنوان بخشی از اختلالات ذاتی ماهیچه ها رخ دهد. این اختلالات ممکن است ژنتیکی بوده و یا به دلیل عوامل محیطی رخ دهند.
اعتقاد بر این است که مکانیسم اصلی اساسی که منجر به انقباضات مادرزادی می شود، کاهش حرکت جنین در طول رشد در داخل رحم، است. مفاصل در جنین حدود پنج یا شش هفته بعد از بارداری شروع به رشد می کنند. حرکت برای رشد مناسب مفاصل جنین ضروری است.
فقدان حرکت جنین باعث می شود بافت همبند اضافی در اطراف مفاصل ایجاد شود. این اتفاق می تواند منجر به ثابت شدن مفصل و یا محدودیت حرکت آن شود. از نظر تئوری، هر عاملی که حرکت جنین را کم یا محدود کند می تواند باعث انقباضات مادرزادی شود.
چنین عواملی شامل کاهش فضای جنین (که در آن فضای کافی برای حرکت جنین وجود ندارد)، مانند زمانی که چندین زایمان یا ناهنجاری های ساختاری در رحم وجود دارد، هستند. محدودیت حرکتی جنین همچنین می تواند به دلیل اختلالات مادر از جمله عفونت های ویروسی، مصرف مواد مخدر، و…ضربه یا سایر بیماریهای مادر، رخ دهد.
علاوه بر این، سطوح پایین مایع آمنیوتیک در اطراف جنین (الیگوهیدرامنیوس) نیز با کاهش حرکت جنین مرتبط است.
اختلالات همراه با آرتروگریپوزیس
اختلالات سیستم عصبی مرکزی و محیطی که با AMC همراه است شامل حالتی است که در آن مغز و نخاع قبل از تولد بسته نمی شوند (مننژیوملوسل). همچنین، آتروفی های عضلانی نخاعی و اختلالات که در آنها قسمت های خاصی از مغز به طور ناقص ایجاد می شود ( به عنوان مثال، آنانسفالی، هیدراننسفالی یا هولوپروزانسفالی)، ممکن است رخ دهد. اکثر این اختلالات به دلیل عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی و محیطی (وراثت چند عاملی) ایجاد می شوند.
به ندرت، AMC ممکن است با برخی از اختلالات عضلانی از جمله دیستروفی عضلانی، برخی اختلالات میتوکندریایی و انواع اختلالات ژنتیکی عضلات که در بدو تولد وجود دارد (میوپاتی مادرزادی) همراه باشد. چنین اختلالات معمولاً ارثی هستند.
ناهنجاری های موثر بر رشد و توسعه بافت همبند، می توانند باعث بروز AMC شوند. بافت همبند ماده ای بین سلول های بدن است که به بافت ها فرم و استحکام می بخشد. توسعه و رشد غیرطبیعی بافت همبند، در مفاصل، می تواند حرکات جنین را محدود کرده و به طور بالقوه باعث بروز انقباضات متعدد شود.
AMC همچنین می تواند با هیپوتونی شدید (شل شدن عضلات همراه با کاهش قدرت) همراه باشد.
در بسیاری از موارد AMC، علت اصلی انقباضات را نمی توان مشخص کرد.
عوارض بیماری
اختلالات سیستم عصبی مرکزی و محیطی که با AMC همراه است شامل حالتی است که در آن مغز و نخاع قبل از تولد بسته نمی شوند (مننژیوملوسل). همچنین، آتروفی های عضلانی نخاعی و اختلالات که در آنها قسمت های خاصی از مغز به طور ناقص ایجاد می شود ( به عنوان مثال، آنانسفالی، هیدراننسفالی یا هولوپروزانسفالی)، ممکن است رخ دهد. اکثر این اختلالات به دلیل عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی و محیطی (وراثت چند عاملی) ایجاد می شوند.
به ندرت، AMC ممکن است با برخی از اختلالات عضلانی از جمله دیستروفی عضلانی، برخی اختلالات میتوکندریایی و انواع اختلالات ژنتیکی عضلات که در بدو تولد وجود دارد (میوپاتی مادرزادی) همراه باشد. چنین اختلالات معمولاً ارثی هستند.
ناهنجاری های موثر بر رشد و توسعه بافت همبند، می توانند باعث بروز AMC شوند. بافت همبند ماده ای بین سلول های بدن است که به بافت ها فرم و استحکام می بخشد. توسعه و رشد غیرطبیعی بافت همبند، در مفاصل، می تواند حرکات جنین را محدود کرده و به طور بالقوه باعث بروز انقباضات متعدد شود.
AMC همچنین می تواند با هیپوتونی شدید (شل شدن عضلات همراه با کاهش قدرت) همراه باشد.
در بسیاری از موارد AMC، علت اصلی انقباضات را نمی توان مشخص کرد.
تشخیص و درمان بیماری
تشخیص اختلال AMC ، بر اساس شناسایی علائم مشخصه (به عنوان مثال، انقباضات مادرزادی متعدد)، شرح حال دقیق بیمار و ارزیابی بالینی کامل انجام می شود. ممکن است آزمایشات خاصی برای تعیین علت زمینه ای AMC از جمله هدایت عصبی، الکترومیوگرافی و بیوپسی عضلانی لازم باشد.
این روش ها می توانند به تشخیص اختلالات نوروپاتیک یا میوپاتیک کمک کنند. یک مطالعه هدایت عصبی، مشخص می کند که چگونه و با چه سرعتی، یک پیام الکتریکی را انتقال می دهند. الکترومیوگرافی، آزمایشی است که فعالیت الکتریکی عضلات ارادی اسکلتی را در حالت استراحت و هنگام انقباض، ثبت می کند.
بیوپسی روشی است که در آن مقدار کمی از بافت آسیب دیده (به عنوان مثال، عضله) برداشته می شود و زیر عدسی های یک میکروسکوپ مورد مطالعه قرار می گیرد.
مطالعات تصویربرداری سیستم عصبی مرکزی (CNS) و مقایسه هیبریداسیون ژنومی (CGH)، مطالعات ریزآرایه و اگزوم نیز ممکن است روش های مفیدی در تشخیص این اختلال باشند. به دلیل جهش های زیادی که می توانند منجر به بروز آرتروگریپوز شوند، اغلب تعیین توالی ژنوم، برای تشخیص این اختلال، مفید خواهد بود.
مبتلایان آمیوپلازی هوش طبیعی دارند.
این نوزادان، اکثرا بدون ناهنجاری های جمجمه و صورت و سایر ناهنجاری های جدی اندام های داخلی (ناهنجاری های احشایی) به دنیا می آیند. با این حال، تعدادی از افراد مبتلا به آمیوپلازی دارای ناهنجاری های شکمی مانند gastroschisis (وضعیتی که در آن حفره ای در دیواره شکم وجود دارد که باعث می شود روده ها از فضای شکم خارج شوند) یا آترزی روده (انسداد روده) باشند.
بروز آمیوپلازی در یکی از دوقلوهای یکسان، شایع است. به نظر می رسد، بروز آمیوپلازی پراکنده است و در خانواده ها، به صورت توارثی، تکرار نمی شود. در حال حاضر تشخیص آمیوپلازی به صورت بالینی است.
آرتروگریپ های دیستال زیر گروه خاصی از AMC هستند. این زیر گروه با انقباضات مادرزادی متعدد تشخیص داده می شود. علائم شایع این نوع اختلال، شامل انقباض دو یا چند ناحیه از بدن، درگیری کمتر مفاصل پروگزیمال (یعنی مفاصل نزدیک به مرکز بدن) است.
ممکن است حتی در یک خانواده حداقل ۱۰ شکل مختلف آرتروگریپوز دیستال از جمله سندرم فریمن-شلدون، سندرم گوردون، سندرم تریسموس-pseudocamptodactyly، سندرم ناخنک چندگانه و سندرم شلدون-هال مشاهده شود. اکثر انواع اختلال آرتروگریپوز دیستال، با جهش های ژنی شناخته شده ای در ارتباط هستند.
درمان اختلال AMC به علائم بروز یافته در افراد مبتلا، وابسته است. انجام فیزیوتراپی، که می تواند حرکت مفصل را بهبود بخشیده و از بروز آتروفی ماهیچه ها در دوره نوزادی پیشگیری کند، برای درمان این اختلال، مفید است. تمرینات ملایم و کششی مفصل نیز ممکن است برای رفع این اختلال مفید باشد.
بستن آتل های متحرک برای زانو و پا، که اجازه حرکت و ورزش منظم ماهیچه ها را نیز می دهد، اغلب توصیه می شود.
در برخی موارد، روش جراحی ممکن است برای دستیابی به موقعیت بهتر مفصل و افزایش دامنه حرکتی در برخی از مفاصل درگیر، به ویژه مچ پا، زانو، باسن، آرنج یا مچ دست ضروری باشد. در موارد نادر، افزودن تاندون به محل آسیب دیده، برای بهبود عملکرد ماهیچه ها انجام شده است. تاندون بافتی است که به وسیله آن، ماهیچه به استخوان متصل می شود.(منبع: https://rarediseases.org/rare-diseases/arthrogryposis-multiplex-congenita/)
