تعریف بیماری
آبله مرغان یک بیماری نسبتاً شایع در کودکان است. البته بزرگسالان هم به آن دچار می‌شوند و نشانه‌های آبله مرغان در آنها شدیدتر است. این بیماری ویروسی است و شدیداً واگیر دارد.
در بیشتر موارد آبله مرغان عفونتی است که فقط یک بار و به طور معمول در کودکی یا نوجوانی فرد را مبتلا می‌کند، اما این امر صددرصد نیست. امکان بسیار کمی وجود دارد که برخی از افراد در بزرگسالی یک بار دیگر آبله مرغان را تجربه کنند که البته شاید این بار کمی متفاوت باشد.
همچنین برخی از افراد ممکن است در دوره کودکی آبله مرغان نگرفته باشند یا واکسن آن را دریافت نکرده باشند، در این صورت شاید در دوره بزرگسالی به آبله مرغان دچار شوند. احتمال اینکه این عفونت ویروسی در بزرگسالی با عوارض جدی همراه باشد، بیشتر است.
این بیماری که علت بروز آن، ویروس «واریسلا زوستر» است، دانه‌های قرمزی روی پوست ایجاد می‌کند که ممکن است تعدادشان به ۵۰۰ عدد هم برسد. این بیماری معمولاً خفیف است و بهبود پیدا می‌کند، اما در مواردی نادر ممکن است مشکلاتی در بدن ایجاد کند که حتی منجر به مرگ بیمار بشود.
از زمانی‌که واکسن آبله مرغان ساخته شد، شیوع این بیماری بسیار کمتر شد. اما تا قبل از آن در آمریکا سالانه ۱۱۰۰۰ نفر از مبتلایان آبله مرغان به بیمارستان مراجعه می‌کردند و ۱۰۰ نفر از این بیماری جانشان را از دست می‌دادند.
علائم بیماری
مهم‌ترین نشانه‌ها و علائم مربوط به قبل از ظهور جوش‌های آبله مرغان شامل موارد زیر است:
- تب
- ناراحتی و حساسیت
- سردرد
- خستگی شدید
- حالت تهوع
- ترش شدن گلو
- بی‌اشتهایی
- احساس عمومی کسالت و مریضی
- خارش پوست
ظهور آثار جوش بر روی پوست که پوست اطراف به رنگ قرمز و به حالت ملتهب در می‌آید.
ایجاد زخم در حفره دهان و لوزه‌ها که ممکن است دو تا سه روز قبل از بروز تاول‌های اصلی آبله مرغان مشاهده شود.
بعد از آنکه تاول‌های آبله مرغان بر روی پوست ظاهر می‌شود، سه مرحله خواهد داشت:
ایجاد برآمدگی‌های (جوش‌های نوک تیز) صورتی یا قرمز رنگ که بعد از چند روز پاره می‌شود.
ایجاد تاول‌های پر از مایع (وزیکول‌ها) که حدود یک روز قبل از ترکیدن و باز شدن جوش‌های نوک تیز مرحله قبل، از این جوش‌ها به وجود می‌آیند.
ایجاد حالت پوسته پوسته و جرب که بر روی تاول‌های ترک خورده به وجود می‌آید و چند روز طول می‌کشد تا خوب شود.
آبله مرغان چگونه منتقل می‌شود؟
سرایت ویروس آبله‌مرغان از دو راه ممکن است رخ دهد:
تماس با ترشحات دانه‌های پوستی آبله مرغان
استنشاق ریزقطرات تنفسی حاصل از سرفه یا عطسه فرد مبتلا به آبله مرغان
افرادی که به هر علت دستگاه ایمنی ضعیف‌تری دارند، مانند کسانی که داروهای سرکوبگر ایمنی دریافت می‌کنند یا تحت شیمی‌درمانی هستند در صورت ابتلا به آبله‌مرغان در بزرگسالی، در معرض احتمال بالاتر بروز عوارض جدی هستند؛ در نتیجه در فصل بروز آبله مرغان بیشتر باید مراقب خود باشند.
عوارض بیماری
بعضی از مهم‌ترین عوارض جانبی ناشی از بیماری آبله مرغان عبارت است از:
باقی ماندن جای زخم: جای زخم‌هایی به شکل گرد و تو رفته بر روی پوست باقی می‌ماند.
ابتلا به عفونت‌های باکتریایی ثانویه : این یکی از شایع‌ترین عوارض ناشی از بیماری آبله مرغان است. خاراندن و تحریک کردن جوش‌های آبله مرغان می‌تواند باعث باز شدن سطح پوست و ورود باکتری‌های مختلف به درون زخم شود. عفونت باکتریایی که به این ترتیب ایجاد می‌شود می‌تواند بسیار دردناک و آزار دهنده باشد و برای درمان آن باید از داروی آنتی‌بیوتیک مناسب استفاده شود.
سلولیتیس: یک عفونت باکتریایی شدید است که ممکن است در نتیجه ابتلاء به آبله مرغان به وجود بیاید. باکتری عامل این بیماری از طریق زخم‌های روی پوست وارد می‌شود. در اثر ابتلاء به این عفونت، پوست ملتهب، بسیار داغ، متورم و حساس نسبت به لمس می‌گردد.
اوتیتیس مدیا (عفونت گوش میانی): این بیماری هم یکی از عوارض آبله مرغان است که بیشتر در کودکان دیده می‌شود. اوتیتیس مدیا در واقع عفونت حفره گوش میانی است که اغلب از طریق شیپور اوستاش از گلو به گوش میانی سرایت می‌کند.
سینه پهلو (ذات الریه): این عارضه که اغلب در بزرگسالان و کمتر در کودکان دیده می‌شود، می‌تواند برای بیمار کشنده باشد. در اثر این عارضه، بیمار دچار تنگی نفس، خس خس سینه و افزایش شدید سرعت تنفس می‌شود و معمولاً حدود ۳ تا ۴ روز بعد از ظهور جوش‌های آبله مرغان به وجود می‌آید.
انسفالیت (التهاب مغز) : یکی از عوارض نادر بیماری آبله مرغان است که طی آن ویروس عامل بیماری، باعث عفونت و التهاب مغز می‌شود.
آتاکسی مخچه‌ای: مخچه قسمتی از مغز است که مسئول کنترل تعادل و هماهنگی حرکت اندام‌های بدن است. این عارضه ناشی از عفونت مخچه است که شخص مبتلا به آن، تعادل حرکتی خود را از دست می‌دهد و در راه رفتن مشکل دارد.
خونریزی : این عارضه هم بسیار نادر است، اما در صورت بروز می‌تواند کشنده باشد.
پیشگیری و تشخیص بیماری
واکسن آبله مرغان (واریسلا) بهترین راه برای پیشگیری از ابتلاء به این بیماری می‌باشد
واکسن برای کودکان
کودکان باید ۲ دوز از واکسن واریسلا را دریافت کنند:
دوز اول در فاصله بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی
دوز دوم در فاصله سنین ۴ تا ۶ سالگی
واکسن آبله مرغان را می‌توان با واکسن بیماری‌های سرخک، اوریون و سرخچه ترکیب کرد، اما برای بعضی از کودکانی که در سنین بین ۱۲ تا ۲۳ ماهگی قرار دارند، این کار می‌تواند باعث افزایش خطر تب شدید و تشنج ناشی از واکسن در کودک شود.
واکسن برای کودکانی که تا سنین بالا واکسینه نشده‌اند.
کودکانی که در سنین ۷ تا ۱۲ سال قرار دارند و قبلاً بر علیه بیماری آبله مرغان واکسینه نشده‌اند، باید ۲ دوز از واکسن واریسلا را با فاصله زمانی حداقل ۳ ماه دریافت کنند.
کودکان واقع در سنین ۱۳ سال یا بالاتر که قبلاً بر علیه بیماری آبله مرغان واکسینه نشده‌اند نیز باید ۲ دوز از این واکسن را با فاصله زمانی حداقل ۴ هفته دریافت کنند.
واکسن برای بزرگسالانی که قبلاً هرگز آبله مرغان نگرفته‌اند، اما در معرض خطر ابتلاء به این بیماری هستند.
بعضی از بزرگسالانی که خطر ابتلاء به آبله مرغان در آنها بیشتر است، عبارتند از:
- کارمندان بخش بهداشت و سلامت
- معلمان
- کارمندان مهدهای کودک
- افرادی که زیاد به سفرهای خارجی می‌روند.
- پرسنل نیروهای نظامی و انتظامی
- بزرگسالانی که قبلاً هیچ وقت به بیماری آبله مرغان مبتلا نشده‌اند و یا قبلاً واکسن این بیماری را دریافت نکرده باشند، معمولاً ۲ دوز از این واکسن را با فاصله زمانی ۴ تا ۸ هفته دریافت می‌کنند.
درمان آبله مرغان
در اکثر موارد، درمان آبله مرغان پیچیدگی خاصی ندارد. استراحت کردن، نوشیدن مایعات زیاد و استفاده از داروهایی که تب را پایین می‌آورند، به درمان آبله مرغان کمک می‌کند. در مواردی که آبله مرغان شدید باشد دکتر داروهای ضدویروسی تجویز می‌کند. برای کنترل تب هم معمولاً از استامینوفن استفاده می‌شود.
درمان آبله مرغان در بزرگسالی
اگرچه درمان آبله مرغان در بزرگسالی بسیار شبیه درمان آن در کودکی است، اما شاید اهیمت بیشتری داشته باشد که بزرگسالان مبتلا به آبله مرغان با پزشک متخصص داخلی یا بیماری‌های عفونی مشورت کنند.
شاید با توجه به احتمال بیشتر عوارض جدی آبله مرغان در بزرگسالی، درمان دارویی با داروهای ضدویروس نقش پررنگ‌تری در مداوای بزرگسالان مبتلا به آبله مرغان داشته باشد.
در کل بیماری آبله مرغان دیگر جای نگرانی ندارد و در اکثر موارد با واکسیناسیون پیشگیری می‌شود. در بدن کسانی که به آبله مرغان مبتلا می‌شوند، بعد از پایان بیماری ویروس باقی می‌ماند و طی سال‌ها یا حتی دهه‌ها بعد ممکن است خود را به صورت بیماری زونا نشان بدهد. درباره زونا بیشتر بخوانید.
