تعریف بیماری
کیست تخمدان – Ovarian cyst، توده های کیسه مانندی هستند که درونشان پر از مایع است که در داخل یا روی تخمدان رشد می کنند. اندازه این کیست ها به کوچکی نخود یا به بزرگی یک پرتقال است و در زمان تخمک گذاری ایجاد می شوند.
در یک فرد سالم هر ماه یک تخمک کامل شده و به داخل رحم پرتاب می گردد. در افرادی که دارای کیست تخمدان – Ovarian cyst هستند، تخمک کامل می شود اما به داخل رحم پرتاب نمی شود.
انواع بیماری
کیست فولیکولی
تنبلی تخمدان
کیست درموئید
کیست اندومتریوز
بدخیم
علائم بیماری
اغلب کیست های تخمدان کوچک و فاقد علائم خاصی هستند.
اما ممکن است بیمار علائمی مثل بادکردگی، ورم، فشار و درد در ناحیه زیر شکمی حس کند. این درد می تواند ضعیف، قوی و یا مقطعی باشد.
اگر کیست تخمدان بترکد، بیمار دچار دردی شدید و ناگهانی می شود.
اگر کیست باعث چرخیدن تخمدان شود، بیمار ممکن است درد شدید توام با حالت تهوع و استفراغ داشته باشد.
علت بیماری
بعضی مواقع، فولیکول ها در طول تخمک گذاری پاره نمی شوند و تخمکی آزاد نمی کنند، در عوض مایعات بیشتری درونشان ذخیره شده و تبدیل به کیست فولیکولی(Follicular cyst) می شوند. در موارد دیگر، فولیکول تخمک را آزاد می کند اما کیسه اش به جای حل شدن، دوباره بسته شده و با خون و مایعات دیگر پر می شود. به این نوع کیست “جسم زرد” یا “کورپوس لوتئوم(Corpus luteum cyst)” می گویند. کیست های به وجود آمده در هر کدام از این شرایط از نوع “کیست های فانکشنال(Functional ovarian cysts)” می باشند که شایع ترین کیست های تخمدان هستند.
عوارض بیماری
کیست تخمدان اغلب مشکلی ایجاد نمی کند، اما گاهی اوقات می تواند منجر به عوارضی همچون پیچ خوردگی تخمدان، پارگی کیست و یا سرطان شود.
تشخیص بیماری
اکثر کیست های تخمدان هیچ علامتی ندارند، بنابراین اغلب تشخیص داده نمی شوند. گاهی اوقات کیستی که علائمی ایجاد نمی کند در طی معاینه لگن غیرمرتبط یا اسکن اولتراسوند تشخیص داده می شود.
هدف از تشخیص کیست، ارزیابی شکل، اندازه و ترکیب کیست است.
آزمایش های تشخیص کیست تخمدان شامل موارد زیر است:
اسکن سونوگرافی
آزمایش خون
تست بارداری
لاپاراسکوپی
درمان بیماری
درمان کیست تخمدان با توجه به نوع آن انجام می شود. بسیاری از این کیست ها پس از گذشت چند سیکل قاعدگی، خود به خود بهبود پیدا می کنند. درمان زمانی انجام می شود که کیست تدام پیدا کند، پاره شود و یا پس از مدتی دوباره ظاهر شود. درمان های پزشکی کیست تخمدان عبارتند از :
داروهای ضد بارداری: این قرص ها به منظور تنظیم هورمون ها و کاهش خطر رشد بیشتر کیست ها تجویز می شوند.
لاپاراسکوپی: این روش در صورتی که کیست شما خوش خیم باشد و با هدف حذف کیست تخمدان به طور کامل انجام می شود. چهار برش کوچک روی شکم و زیر ناف ایجاد شده و با وسایل تخصصی و پیشرفته که مجهز به دوربینی با بزرگ نمایی ۱۵-۲۰ هستند، جراحی با دقت بسیار انجام می شود.
لاپاراتومی: اگر کیست شما بزرگ باشد، برش بزرگی به صورت طولی یا عرضی روی شکم ایجاد شده و پزشک کیست را خارج می کند. سپس از کیست نمونه برداری می کند و در صورتی که سرطان زا باشد، ممکن است نیاز باشد که رحم و تخمدان ها برداشته شوند.
پیشگیری بیماری
با وجود اینکه هیچ راهی برای پیشگیری از کیست های تخمدان وجود ندارد، آزمایشات مداوم می تواند به شما در تشخیص زود هنگام بیماری های تخمدان کمک کند. همچنین باید درباره تغیرات سیکل های قاعدگی و نشانه های غیر معمول قاعدگی(که تا چندین ماه ادامه پیدا می کنند) آگاه باشید و درباره مشکلات نگران کننده، با پزشکتان مشورت کنید.
