تعریف بیماری
کور رنگی – Color blindness، یک بیماری ژنتیکی است که ناشی از تفاوت در نحوه پاسخ یک یا چند سلول حساس به نور است که در شبکیه چشم یافت می شود و به برخی رنگ ها پاسخ می دهد. این سلول ها که سلولهای مخروطی نامیده می شوند ، طول موج نور را حس می کنند و شبکیه را قادر می سازند بین رنگ ها تمایز قایل شود. این تفاوت در حساسیت در یک یا چند سلول مخروطی می تواند بین افراد کور رنگ تمایز ایجاد شود.
انواع بیماری
تک رنگ بینی Monochromacy
تک رنگی یا کور رنگی کامل، نوع نادری است که هیچ یک از سلول های مخروطی قادر به دریافت رنگ نیستند. در نتیجه فرد هیچ رنگی را نمی بیند.
دو رنگ بینی Dichromacy
در صورتی که یکی از سه سلول مخروطی آسیب ببیند فرد یکی از رنگ ها را نمی بیند. در واقع در یکی از رنگ ها کور رنگ شده و دورنگ بینی پیدا می کند. بسته به این که کدام رنگ آسیب ببیند سه مشکل می تواند به وجود آورد:
سرخ کوری protanopia : توانایی تشخیص قرمز را ندارد. در نتیجه بیشتر قرمز مایل به تیره و سبز می بیند.
سبزکوری deuteranopia : شایع ترین نوع کور رنگی می باشد که توانایی تشخیص سبز را ندارد.
آبی‌کوری tritanopia: در این اختلال هم فرد آبی را تشخیص نمی دهد. اغلب نیز آبی و سبز را باهم اشتباه می کند.
سه رنگ بینی ناهنجار
این اختلال یکی از مدل های شایع کور رنگی است که هر سه نوع سلول مخروطی فعالیت می کنند ولی تحریک پذیری آنها تغییر کرده است.
نادرست بینی رنگ سرخ Protanomaly: در این اختلال سلول ها رنگ قرمز را درست پردازش نمی کنند. چون طول موج رنگ های قرمز و سبز نزدیک است این افراد قرمز را نزدیک به سبز می بینند.
نادرست بینی رنگ سبز Deuteranomaly: در این اختلال درست مانند مورد قبل، به علت نزدیک بودن طیف سبز و قرمز، فرد رنگ سبز را درست نمی بیند.
نادرست بینی رنگ آبی Tritanomaly: برخلاف باقی موارد، نادرست بینی رنگ آبی وابسته به جنس نیست و تعداد زنان و مردان مبتلا به آن یکسان است. فرد حساسیت اش نسبت به رنگ آبی کاهش می یابد.
علائم بیماری
عدم پاسخ سلول ها شبکیه به طول موج گوناگون باعث ایجاد کور رنگی می شود این سلول ها ی گیرنده ، استوانه ای و مخروط هستند که سلول های استوانه ای حساس به نوردر حالی که مخروط ها مسئول تشخیص رنگ هستند .
افرادی که کوررنگی دارند اغلب بین تشخیص دو رنگ مانند قرمز و سبز ، آبی و زرد مشکل دارند این افراد کم دید رنگند اما افرادی دیگری هستند که بکلی از دیدن رنگ ناتوانند ، این افراد کوررنگی کامل دارند و همه رنگها برایشان درجات مختلف خاکستری است.
علت بیماری
ژن‌هایی که از والدین‌مان به ارث می‌بریم، معمولاً مقصر نقص در رنگدانه‌های نوری ـ مولکول‌های تشخیص دهنده‌ی رنگ در سلولهای مخروطی شکل یا مخروط‌های شبکیه ـ هستند.
بااین حال کوررنگی گاهی ارثی و ناشی از ژن‌های معیوب نیست، بلکه از علل زیر نشأت می‌گیرد:
آسیب فیزیکی یا شیمیایی به چشم (لینک با مقاله آناتومی دستگاه بینایی و عملکرد چشم)
عصب بینایی میبیند
آسیب دیدن بخش‌هایی از مغز که اطلاعات مربوط به رنگ را پردازش می‌کند.
کاتاراکت (اب مروارید): کدر شدن عدسی چشم
تشخیص بیماری
تشخیص کوررنگی اغلب با استفاده از چارت های رنگی بنام “صفحات آزمون ایشی هارا” (Ishihara) انجام می شود. در این صفحات که نمونه هایی از آن را می بینید اعدادی متشکل از نقطه های رنگی در زمینه ای متشکل از نقاطی به رنگ دیگر قرار گرفته اند که تشخیص آن ها برای افراد کوررنگ مشکل است. در صورتی که مشکلی در دید رنگی بیمار تشخیص داده شود از تست های دقیق تر استفاده می شود.
درمان بیماری
اغلب گفته می‌شود که کور رنگی هیچ درمانی ندارد. تشخیص زودرس کوررنگی می‌تواند مانع بروز مشکلات آموزشی در کودکان شود. از طرفی هم ژن‌درمانی، موثرترین شیوه برای درمان کوررنگی است. محققان به تازگی روش درمانی جدیدی برای درمان یکی از نادرترین انواع کوررنگی کشف کرده‌اند. آنها مدعی هستند که ژن درمانی بهترین شیوه برای کوررنگی “achromatopsia” است که از نادرترین نوع این بیماری است. جهش ۱۰۰ ژن متفاوت ” CNGA3″ عامل کور رنگی کامل در انسان می‌شود. روش‌های کنونی برای کنترل بیماری شامل استفاده از لنزهای قرمز برای کاهش حساسیت به نور و بهبود بینایی چشم‌ها است.
