بیماری سرخک – Measles

تعریف بیماری

بیمارى سرخک یک بیمارى حاد است که بوسیله ویروسى از گونه موربیلى ویروس (از خانواده پارامیکسو ویروس) ایجاد مى شود، و انسان تنها مخزن آن مى باشد. بیماران مشکوک/ قطعی جز موارد مشمول گزارش فوری(در عرض ۲۴ ساعت اول مراجعه) به مرکز بهداشت می باشد. این گزارش با توجه به مهلت زمانی واکسیناسیون اطرافیان و بررسی تردد بیمار در اماکن عمومی، از اهمیت خاصی برخوردار است.

علائم بیماری

بعد از دوره کمونى که به طور معمول حدود ۸ الی ۱۵ روز متغییر است(این دوره مى تواند ۷ الی ۸ روز باشد)، علائم اولیه شامل تب، خستگى، سرفه، آب ریزش از بینى، سرفه و التهاب ملتحمه در افراد فاقد ایمنى به بیمارى ظاهر مى گردد. نقاط کوپلیک ممکن است در مخاط داخل دهان به فاصله کوتاهى پس از شروع راش جلدى ظاهر شده و ۱ تا ۲ روز بعد از شروع راش باقی بماند. در طی ۲ تا ۴ روز بعد از علائم مقدماتی، راش جلدی ایجاد شده و نقاط قرمز یا راش ماکولوپاپولر در پشت گوش ها و صورت، همراه با تب بالا ظاهر می شود سپس به اندام های بدن گسترش می یابد.

راه انتقال

انتقال بیمارى بصورت اولیه از فرد به فرد از طریق ذرات آئروسل و یا بوسیله تماس مستقیم با ترشحات بینى و گلوى فرد بیمار صورت مى پذیرد. افراد مبتلا به بیمارى از سه روز قبل از شروع علائم تا ۴ روز بعد از شروع بثورات جلدی( راش جلدی) آلوده کننده می باشند. در مناطقى با آب و هواى گرمسیرى ، بسیارى از موارد سرخک در طى فصل خشک رخ مى دهد در حالى که در مناطق با آب و هواى معتدله اوج بروز بیمارى در اواخر زمستان و اوایل بهار رخ مى دهد.

تشخیص

از روی علائم بالینی نمی توان با قطعیت در مورد تشخیص بیماری نتیجه گیری کرد، لذا تشخیص نهایی با جدا کردن آنتی بادی IgM اختصاصی سرخک در خون یا بزاق بیمار انجام می شود. علاوه بر این برای جداسازی ویروس و بررسی ژنوتایپ آن، از کلیه موارد مشکوک نمونه ادرار و حلق تهیه می شود.

پیشگیری و تشخیص بیماری

از روی علائم بالینی نمی توان با قطعیت در مورد تشخیص بیماری نتیجه گیری کرد، لذا تشخیص نهایی با جدا کردن آنتی بادی IgM اختصاصی سرخک در خون یا بزاق بیمار انجام می شود. علاوه بر این برای جداسازی ویروس و بررسی ژنوتایپ آن، از کلیه موارد مشکوک نمونه ادرار و حلق تهیه می شود.
واکسیناسیون نقش مهمی در کاهش شدید موارد ابتلا به این بیماری داشته‌است. در کشورهای توسعه‌یافته معمولاً واکسن دو بار یکی در ۱۲–۱۵ ماهگی (کودکان زیر ۱۲ ماه معمولاً ایمنی بالایی نسبت به بیماری دارند) و یکی در ۴ یا ۵ سالگی زده می‌شود. در صورت مشاهدهٔ بیمارى سرخک در یک مدرسهٔ شبانه‌روزی یا جایی شبیه به آن نیز تمام افراد واکسیناسیون می‌شوند.

سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده که در کشورهای توسعه‌نیافته‌ای که بیمارى سرخک بسیار شایع است، واکسن دو بار در سنین ۶ و ۹ ماهگی تزریق شود. انجام واکسیناسیون بیمارى سرخک در این سنین معمولاً برای آن است که خدمات بهداشتی دیگر مانند پشه‌بند برای جلوگیری از مالاریا، داروهای ضد انگل و مکمل‌های ویتامین آ نیز به کودکان داده شود.

بیمارى سرخک درمان خاصی ندارد. اما برای کاهش تب بیمار از استامینوفن و ایبوبروفن استفاده می‌شود. برخی تحقیقات هم تأثیر خفیف ویتامین آ در کاهش علایم و کاهش مرگ و میر مبتلایان به سرخک را نشان داده‌است. برخی افراد هم ممکن است به سینه‌پهلو و بیماری‌های عفونی مبتلا شوند که در آن صورت داروهای آن بیماری‌ها برایشان تجویز خواهد شد.