تعریف بیماری
سالک یا لیشمانیوز پوستی یک بیماری انگلی است که از نیش یک پشه کوچک به نام پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود و در صورتی که پشه آلوده باشد هنگام خون‌خواری این انگل را به بدن انسان انتقال می‌دهد.
انواع بیماری
بیماری سالک موضعی
بیماری سالک حاد
علائم بیماری
در اغلب موارد بیماری سالک موجب تشکیل یک یا چند زخم پوستی می‌شود.
زخم در مراحل اولیه به شکل یک جوش کوچک است که اطراف آن تا قطر دو سانتی‌متر قرمز است. بعد از چند هفته این جوش‌ها تیره‌رنگ می‌شوند و اطراف آنها زخم‌های تشکیل می‌شود که دارای مرز مشخص است و دهانه زخم در مرکز آن قرار دارد.
زخم‌ها ممکن است مرطوب و عفونی باشند یا این که خشک باشند و روی آنها پوسته‌پوسته شود.
این زخم‌ها معمولا در نواحی از بدن ایجاد می‌شوند که شخص آن را با لباس نمی‌پوشاند (و در معرض نیش حشره است)، خصوصا در صورت و دست و پا.
بعد از گزیده شدن توسط حشره ممکن است بلافاصله این زخم‌ها ایجاد شوند و در مواردی نیز ممکن است، بیماری هفته یا ماه‌ها در مرحله کمون باشد و سپس زخم‌ها ایجاد شوند.
در برخی موارد ممکن است عفونت اسپوروترکوئید در اندام‌های دیگر از جمله غدد لنفاوی جلدی نیز گسترش پیدا کند.
علت بیماری
سالک به دلیل انتقال انگل های لیشمانیوز در اثر گزش حشره خاکی رخ می دهد. این حشره معمولا در محیط هایی مرطوب در طول ماه های گرم و در شب فعال است. حیوانات اهلی مانند سگ ها می توانند به عنوان مخزنی برای انگل عمل کنند. انگل از پشه به حیوان و سپس به انسان منتقل می شود. همچنین ممکن است انسان ها نیز انگل را از طریق انتقال خون یا استفاده از سوزن های مشترک به یکدیگر منتقل کنند. در برخی از نقاط جهان انتقال بیماری بین افراد ممکن است با گزش حشره از فرد آلوده و سپس گزش فرد سالم نیز اتفاق بیفتد.
عوارض بیماری
این بیماری در صورت عدم تشخیص به موقع و درمان بیماران می‌تواند موجب مرگ افراد شود.
درمان بیماری
درمان اصلی بیماری سالک با دارو های ضد انگل به صورت ترکیبات ۵ ظرفیتی آنتیموان مانند مگلومین آنتی مونات و گلوکانتیم است. معمولا در اغلب موارد ابتلا به سالک یک دوره درمان طولانی مدت با این دارو ها تجویز می‌شود.
در اغلب موارد، زخم‌های سالک به صورت خود‌به‌خودی خوب می‌شوند، اما خوب شدن زخم ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. معمولا بعد از بهبودی این زخم ها، جای آنها روی پوست باقی می‌ماند.
پیشگیری بیماری
هنگام خوابیدن در فضای آزاد از پشه بند استفاده شود.
روی درها و پنجره‌های ورودی تورهای بسیار ریز نصب شود.
از نگهداری دام و طیور در منازل خودداری شود.
از انباشتن و ریختن خاکروبه و نخالهٔ ساختمانی زباله و کودهای حیوانی در مناطق مسکونی اجتناب شود.
بهسازی محیط و ترمیم محل استراحت و رشد و تکثیر پشه (شکاف دیوارها) به‌طور دقیق و صحیح صورت پذیرد.
از رها شدن فاضلاب‌ها در گذرگاه‌ها خودداری گردد.
گردآوری و درمان سگ های ولگرد و مبارزه با جوندگان به روش صحیح.
برای درمان آن فریز کردن ویاتزریق آمپول گلوکانتین توصیه می‌شود.
