بیماری جداشدگی شبکیه – Retinal detachment

تعریف بیماری

جداشدگی شبکیه یا شبکیه جدا شده، یک بیماری جدی چشم بوده که بینایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به کوری شود. این برای لایه‌‌‌ای از بافت به نام شبکیه اتفاق می‌افتد که پشت چشم را می‌پوشاند. این شامل کشیدن شبکیه از بافت‌های حمایت کننده از آن است.

علائم شامل چشمک زدن نور یا دیدن سایه در بینایی است. اجسام در بینایی لکه‌های تیره و تاری هستند. ممکن است علائم هشدار دهنده‌‌‌ای مانند این‌ها را قبل از جدا شدگی شبکیه خود مانند پارگی شبکیه، تجربه کنید. جداشدگی شبکیه اغلب خود به خود یا به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد.

عوامل خطر شامل سن، نزدیک بینی، سابقه جراحی چشم یا ضربه و سابقه خانوادگی جداشدگی شبکیه هستند. اگر فکر می‌کنید به جدا شدگی شبکیه مبتلا هستید، فوراً با ‌‌پزشک مراقبت از چشم خود تماس بگیرید یا سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.

علائم بیماری

بعضی از افراد هیچ علائمی از جدا شدن شبکیه را مشاهده نمی‌کنند، در حالی که دیگران این علائم را دارند. این به شدت آن بستگی دارد، اگر قسمت بزرگ‌تری از شبکیه جدا شود، به احتمال زیاد علائم را تجربه خواهید کرد.

علائم جدا شدگی شبکیه می‌توانند به طور ناگهانی اتفاق بیفتند و شامل موارد زیر باشند:

دیدن چشمک‌های نور
دیدن بسیاری از شناورها، تاری، لکه‌های تیره و خطوط شکننده که در دید رد می‌شوند. (دیدن چند مورد در اینجا طبیعی است و جای هشدار ندارد.)
تیرگی دید محیطی (دید کنار)
تیرگی یا سایه پوشاندن بخشی از بینایی
آیا جداشدگی شبکیه درد دارد؟

جداشدگی شبکیه معمولاً بدون درد است. اما این یک مشکل جدی است که می‌تواند بینایی را تهدید کند. در صورت مشاهده علائم با پزشک تماس بگیرید.

علت بیماری

سه علت جدا شدن شبکیه عبارتند از:

رگماتوژن شبکیه
شایع ترین علت جدا شدن شبکیه هنگامی اتفاق می‌افتد که پارگی کوچکی در شبکیه چشم وجود داشته باشد. مایع چشم به نام زجاجیه می‌تواند از طریق اشک عبور کرده و در پشت شبکیه جمع شود. سپس شبکیه را دور کرده و ان را از پشت چشم جدا می‌کند. این نوع جداشدگی معمولاً با افزایش سن اتفاق می‌افتد. همزمان با کوچک شدن و نازک شدن زجاجیه، شبکیه چشم کشیده و پاره می‌شود.

قند خون
بافت اسکار روی شبکیه می‌تواند آن را از پشت چشم دور کند. دیابت یکی از دلایل عمده این جداشدگی‌های شبکیه است. افزایش قند خون طولانی مدت می‌تواند به عروق خونی در چشم آسیب برساند و منجر به تشکیل بافت اسکار شود. زخم‌ها و نواحی کششی می‌توانند بزرگ‌تر شوند و شبکیه را از پشت چشم بکشند و جدا کنند.

اگزوداتیو
حتی اگر پارگی شبکیه وجود نداشته باشد، مایعات در پشت شبکیه جمع می‌شوند. با جمع شدن مایعات، شبکیه چشم فرد را به دور می‌راند. دلایل اصلی تجمع مایعات، نشت رگ‌های خونی یا تورم در پشت چشم است که می‌تواند از دلایلی مانند یووئیت (التهاب چشم) رخ دهد.

پیشگیری و تشخیص بیماری

برای تشخیص جداشدگی شبکیه به معاینه چشم نیاز دارید. پزشک از چشم برای معاینه شبکیه از معاینه چشم استفاده می‌کند. او قطره‌های چشمی را در چشمان قرار می‌دهند. قطره‌ها مردمک را گشاد می‌کنند.

پس از چند دقیقه، پزشک می‌تواند از نزدیک به شبکیه چشم نگاه کند. پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را پس از معاینه چشم گشاد توصیه کند. این آزمایشات غیرتهاجمی هستند و صدمه‌‌‌ای نخواهند داشت. تشخیص جداشدگی شبکیه از طریق روش‌های زیر انجام می‌پذیرد:

توموگرافی انسجام نوری (OCT)
برای این تصویر به قطره چشمی جهت گشاد شدن نیاز دارید. سپس جلوی دستگاه OCT می‌نشینید. سر خود را بر روی تکیه گاه قرار می‌دهید، بنابراین چشم تان ثابت می‌ماند. دستگاه چشم را اسکن کرده، اما آن را لمس نخواهد کرد.

سونوگرافی چشم (چشمی)
برای این اسکن به قطره‌های گشاد کننده احتیاجی ندارید، اما ممکن است ‌‌پزشک از قطره‌هایی برای بی حس شدن چشم استفاده کند تا احساس ناراحتی نکنید. روی صندلی می‌نشینید و سر خود را روی تکیه گاه قرار می‌دهید، بنابراین بی حرکت می‌مانند.

‌‌پزشک ابزاری را به آرامی در جلوی چشم قرار می‌دهد تا آن را اسکن کند. بعد، با چشمان بسته‌‌‌ای می‌نشینید. ‌‌پزشک خدمات ژل را روی پلک‌هایتان قرار می‌دهد. با چشمان بسته، کره چشم خود را حرکت می‌دهید در حالی که پزشک آن‌ها را با همان ابزار اسکن می‌کند.

درمان جداشدگی شبکیه
‌‌پزشک مراقبت از چشم، گزینه‌های درمانی را با فرد بیمار در میان می‌گذارد. برای دستیابی به بهترین نتیجه ممکن است به ترکیبی از روش‌های درمانی نیاز داشته باشید.

درمان‌ها عبارتند از:

لیزر درمانی یا کرایوپکسی
گاهی اوقات، ‌‌پزشک قبل از شروع کشیدن شبکیه، پارگی شبکیه را تشخیص می‌دهد. ‌‌پزشک خدمات از لیزر پزشکی یا ابزار انجماد برای مهر و موم پارگی استفاده می‌کند. این دستگاه‌ها زخمی ‌ایجاد کرده که شبکیه را در جای خود نگه می‌دارد.

رتینوپکسی پنوماتیک
اگر انشعابات آنقدر گسترده نباشد، ‌‌پزشک ممکن است این روش را توصیه کند. در طی رتینوپکسی پنوماتیک کارهای زیر انجام می‌شود:

‌‌پزشک خدمات یک حباب گاز کوچک را به داخل زجاجیه، مایع در چشم تزریق می‌کند.
حباب به شبکیه فشار می‌آورد و پارگی را می‌بندد.
برای آب بندی پارگی ممکن است به لیزر یا کرایوپکسی نیاز داشته باشید.
مایعی که در زیر شبکیه جمع شده توسط بدن جذب می‌شود. شبکیه اکنون می‌تواند همانطور که باید به دیواره چشم بچسبد. در نهایت، حباب گاز نیز دوباره جذب می‌شود.
پس از جراحی، ‌‌پزشک به فرد توصیه می‌کند که برای بهبودی، چند روز سر خود را ثابت نگه دارد. همچنین ممکن است به فرد گفته شود که به پشت دراز نکشد.
در طی این روش کارهیا زیر انجام می‌شود:

پزشک خدمات با جراحی نوار سیلیکونی (سگک) را در اطراف چشم قرار می‌دهد.
باند شبکیه را در جای خود نگه داشته و برای همیشه در آنجا می‌ماند. نمی‌توانید باند را ببینید.
شبکیه جدا شده شروع به بهبود می‌کند.
برای آب بندی پارگی از لیزر یا کرایوپکسی استفاده می‌شود.
در طی عمل جراحی ویتراکتومی کارهیا زیر انجام می‌شود:

با جراحی زجاجیه را از بین می‌برد.
حباب هوا، گاز یا روغن را در چشم قرار می‌دهد تا شبکیه را به محل خود برگرداند.
اگر ‌‌پزشک خدمات از حباب روغن استفاده می‌کند، چند ماه بعد آن را حذف خواهید کرد. حباب‌های گاز و هوا دوباره جذب می‌شوند.
اگر حباب گاز دارید، ممکن است مجبور باشید از انجام فعالیت در ارتفاعات خاص خودداری کنید. تغییر ارتفاع می‌تواند اندازه حباب گاز و فشار در چشم را افزایش دهد. شما باید از پرواز و سفر به ارتفاعات پرهیز کنید. ‌‌پزشک به بیمار می‌گوید که چه زمانی می‌تواند این فعالیت‌ها را دوباره شروع کند.
پیشگیری و خود مراقبتی
مهم ترین قدم برای درمان جداشدگی شبکیه ، تشخیص به موقع آن است ؛ به همین دلیل به افرادی که بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند ( افراد نزدیک بین ، بیماران دیابتی و افرادی که سابقه خانوادگی این عارضه را دارند)، توصیه می شود به صورت روزانه چشم های خود را بررسی کنند. برای این کار می توانید هر یک از چشم ها را به صورت جداگانه ببندید و میزان دید چشم مقابل را بررسی کنید. در این حالت در صورتی که متوجه بروز کوچک ترین تغییر در دید خود شدید ، حتما به متخصص چشم مراجعه نمایید.