تعریف بیماری
برونشکتازی – Bronchiectasis یک اختلال است که در آن آسیب به راه های هوا سبب گشاد شدن آن ها می شود و سرانجام آن ها نرم و زخم می شوند. راه های هوایی ریه لوله هایی هستند که هوا را به درون و بیرون از ریه ها منتقل می کنند.
برونشکتازی – Bronchiectasis معمولا در نتیجه عفونت و سایر اختلالاتی اتفاق می افتد که به دیواره راه های هوایی آسیب می زنند و مانع از پاکسازی خلط توسط راه های هوایی می شوند. خلط یک ماده لزج است که مجاری هوا آن را تولید می کنند و به پاکسازی گرد و غبار، باکتری و سایر مواد کوچک تنفس شده کمک می کند.
علائم بیماری
علائم برونشکتازی – Bronchiectasis می تواند ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد تا ظاهر شود. برخی از علائم معمول عبارتند از:
سرفه مزمن روزانه
وجود خون در سرفه
صداهای غیر طبیعی یا خس خس تنفس
تنگی نفس
درد قفسه سینه
سرفه مقدار زیاد مخاط غلیظ
کاهش وزن
خستگی
تغییر در ساختار ناخن های دست و پا
عفونت های مکرر تنفسی
علت بیماری
بیماریھای ارثی زمینه ای مثل فیبروزکیستیک که در آن سفت شدن ترشحات مخاط لوله ھا منجر به برونشکتازی – Bronchiectasis می گردد.
عارضه دیگر این اختلال حرکتی اولیه مژک ھاست که سبب تجمع ترشحات و نھایتا برونشکتازی می گردد. بسته شدن مکانیکی لوله ھای برونشی که در اثر ورود اجسام خارجی مانند پریدن آجیل بداخل برونش ھا به ھنگام استنشاق ناگھانی بوجود می آید.
بسته شدن راھھای ھوایی که به دنبال التیام زخمھا در اثر چین خوردن مخاط در جای زخم و تنگی حاصل از آن ایجاد می شود. ورود اسید معده( برگشت به داخل مری) به مجاری تنفسی که منجر به عفونت ریه مکرر می گردد.
ضعف سیستم ایمنی در مقابل عفونت ھا، به عنوان مثال عفونت دوران نوزادی ناشی از سرخک، سیاه سرفه یا کمبود پادتن در بدن که بعدھا عفونت ھای مکرر را سبب می شود و ایجاد برونشکتازی می نماید. ھمچنین در مواردی از بیماری علت ناشناخته باقی می ماند.
عوارض بیماری
از عوارض مھم برونشکتازی – Bronchiectasis که باید جدا از آن جلوگیری شود، پیشرفت بیماریست که از درمان غیر موثر ناشی می گردد. از عوارض دیگر می توان به خلط خونی، آبسه ریه و انتشار عفونت از طریق خون به قسمت ھای دیگر بدن اشاره نمود.
تشخیص بیماری
پزشک در مورد بیماری که با علائم سرفه مداوم ھمراه با خلط چرکی مراجعه می کند سه گروه آزمایش را پیشنھاد می کند: رادیوگرافی و سی تی اسکن ریه که روشی بدون درد است و به منظور تشخیص ابتلا فرد به بیماری و تعیین میزان پراکندگی و شدت آن انجام می گیرد. بررسی ھای آزمایشگاھی شامل آزمایش ظرفیت ھای ریوی، کشت خلط و آزمایش شمارش سلولھای خونی. آزمایشھایی برای تشخیص علل برونشکتازی شامل: تست ھای خونی، تست تعیین قدرت تمیزکنندگی مخاطی در بینی، اندازه گیری سرعت حرکت مژکھا و ھمچنین تعیین میزان املاح موجود در عرق. برونکوسکوپی ممکن است جھت بررسی انسداد احتمالی برونشھا لازم باشد.گاھی اندازه گیری تعداد و قدرت تحرک اسپرم ھا در بیماران مرد ضرورت پیدا می کند.
درمان بیماری
هدف اصلی درمان این است که عفونت ها و ترشحات برونش را کنترل کنید.
جلوگیری از انسداد بیشتر راه های هوایی و به حداقل رساندن آسیب های ریوی نیز بسیار مهم است. روش های متداول درمان برونشکتازی عبارتند از:
روش های پاکسازی راه های هوایی (مانند تمرین های تنفسی و فیزیوتراپی قفسه سینه)
توانبخشی ریه
آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری و درمان عفونت
برونکودیلاتلاتورهایی مانند آلبوترول و تیوتروپیوم برای باز کردن راه های هوایی
داروهایی برای کاهش غلظت مخاط
اکسپکتورانت ها برای کمک به سرفه کردن مخاط
اکسیژن درمانی
واکسیناسیون برای جلوگیری از عفونت های تنفسی
اگر خونریزی در ریه وجود داشته باشد یا اگر برونشکتازی فقط در یک قسمت از ریه شما باشد، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن ناحیه آسیب دیده داشته باشید.
بخش دیگری از درمان روزانه شامل تخلیه ترشحات برونش به کمک نیروی جاذبه است. متخصص ریه می تواند روش هایی را برای سرفه کردن مخاط اضافی به شما یاد دهد.
پیشگیری بیماری
علت دقیق در حدود ۵۰ درصد از موارد برونشکتازی غیر CF ناشناخته است.
جلوگیری از استعمال دخانیات و عدم قرار گرفتن در معرض هوای آلوده، دود پخت و پز و مواد شیمیایی می تواند به محافظت و حفظ سلامت ریه ها کمک کند.
شما و فرزندانتان باید در برابر آنفولانزا، سیاه سرفه و سرخک واکسینه شوید زیرا این شرایط در بزرگسالی می تواند با این بیماری همراه باشد.
