تعریف بیماری
آرتروز (به فرانسوی: Arthrose) یا اُستئوآرتریت (به انگلیسی: Osteoarthritis) بیماری بسیار شایعی است که در تمام مناطق جغرافیایی دیده می‌شود. به این بیماری، ساییدگی مفصل، ورم مفاصل و استخوان‌ها و آماس مفصلی‌استخوانی هم گفته می‌شود.
آرتروز یک بیماری تخریبی پیش رونده در غضروف مفاصل است، ولی علی‌رغم نام‌گذاری آن، یک بیماری التهابی نیست (بر خلاف روماتیسم مفصلی) چون التهاب در این بیماری یک عارضه ثانویه می‌باشد.
در آرتروز تحلیل غضروف مفصلی و درگیری استخوان زیر غضروفی داریم که باعث التهاب بافت‌های اطراف می‌گردد. این عارضه ممکن است هر یک از مفاصل را درگیر سازد، ولی شایع‌ترین مفاصل درگیر عبارتند از مفاصل دست ،پا، زانو، ران و ستون فقرات. این بیماری بسیار شایع است و در ۲۵٪ ویزیت‌های پزشکان عمومی و ۸۰٪ رادیوگرافی افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود؛ (البته فقط ۷۰٪ آنان علامت دارند).
آرتروز (OA) شایع‌ترین بیماری مفصلی مزمن (طولانی‌مدت) است. آرتروز یک بیماری پیش‌رونده با پنج مرحله از ۰ تا ۴ است. مرحله اول (۰) مفصل طبیعی است. مرحله ۴ نشان‌دهنده آرتروز شدید است. همه کسانی که آرتروز دارند تا مرحله ۴ پیشرفت نمی‌کنند. این وضعیت اغلب مدت‌ها قبل از رسیدن به این مرحله تثبیت می‌شود. در افرادی که آرتروز شدید دارند، غضروف در یک یا چند مفصل از بین رفته است.
علائم بیماری
بی‌ثباتی مفصل یا کمانش (زانو به سمت بیرون می‌آید)· افزایش تورم و التهاب. مقدار مایع سینوویال در مفصل ممکن است افزایش یابد. به طور معمول، این مایعات به کاهش اصطکاک در حین حرکت کمک می‌کنند. با این حال، در مقادیر بیشتر می‌تواند باعث تورم مفصل شود. تکه‌های غضروف جدا شده نیز ممکن است درون مایع سینوویال شناور باشد و درد و تورم را افزایش دهد.
افزایش درد. ممکن است هنگام فعالیت و همچنین در حال استراحت احساس درد کنید. اگر در طول روز زیاد از مفاصل خود استفاده کرده باشید، ممکن است احساس افزایش سطح درد یا تورم بیشتری در مفاصل داشته باشید.
دامنه حرکت کاهش می‌یابد. به دلیل سفتی یا درد در مفاصل، ممکن است نتوانید حرکت کنید. این می‌تواند لذت بردن از فعالیت‌های روزمره را که قبلاً به راحتی انجام می‌شدند، دشوارتر کند.
بی ثباتی مفصل. مفاصل شما ممکن است از ثبات کمتری برخوردار شوند. به عنوان مثال، اگر آرتروز شدید در زانوهای خود داشته باشید، ممکن است دچار قفل شدن (کمبود حرکت ناگهانی) شوید. همچنین ممکن است کمانش کنید (وقتی زانوی شما بیرون می‌زند)، که می‌تواند باعث سقوط و آسیب شود.
علائم دیگر. با ادامه این روند فرسایش مفصل، ضعف عضلانی، خار استخوان و تغییر شکل مفصل نیز ممکن است رخ دهد.
آسیب مفصلی ناشی از آرتروز شدید قابل برگشت نیست، اما درمان آن می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
علت بیماری
آرتروز هنگامی رخ می‌دهد که غضروف‌هایی که انتهای استخوان‌های مفاصل شما را پوشش می‌دهند به تدریج خراب شوند. غضروف یک بافت سفت و لغزنده است که حرکت مفصلی تقریباً بدون اصطکاک را امکان‌پذیر می‌کند. در نهایت، اگر غضروف کاملاً فرسوده شود، استخوان روی استخوان ساییده می‌شود.
آرتروز غالباً به عنوان بیماری “سایش” شناخته می‌شود. اما علاوه بر تجزیه غضروف، آرتروز کل مفصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ باعث ایجاد تغییراتی در استخوان و تحلیل رفتن بافت‌های پیوندی مفصل شده و عضله را به استخوان متصل می‌کند. همچنین باعث التهاب پوشش مفصلی می‌شود.
عوارض بیماری
درد در مفصل در حین فعالیت بعد از فعالیت طولانی یا در پایان روز
سفتی مفصل که معمولاً اول صبح یا بعد از استراحت اتفاق می‌افتد
دامنه حرکتی محدود که ممکن است بعد از حرکت از بین برود
صدای ترک یا کلیک در هنگام خم شدن مفصل
ورم در اطراف مفصل
ضعف عضله در اطراف مفصل
پیشگیری و تشخیص بیماری
حفظ وزن در حد مناسب، داشتن فعالیت فیزیکی مناسب، تغذیه مناسب باعث پیشگیری بیماری می‌شود. تشخیص اصولاً بالینی است. بررسی‌های تشخیصی ممکن است شامل بررسی آزمایشگاهی مایع مفصل (برای ردکردن احتمال آرتریت التهابی) باشد. رادیوگرافی و مفاصل درگیر، میزان کاهش فاصله مفصلی، اسکلروز و گاه کیست زیر غضروفی را نشان می‌دهد.
علائمی که در اشعه ایکس دیده می شود عبارتند از:
تنگ شدن فضای بین مفصلی
افزایش حجم استخوان در اطراف مفصل
تشکیل کیست
پس از تشخیص اولیه (بالینی) اشعه ایکس می تواند بیماری را تایید کند
همچنین در تصویربرداری MRI هر دو بافت سخت و نرم قابل مشاهده بوده که تشخیص بیماری را بسیار راحت‌تر می‌کند.
