تعریف بیماری
گوشه – Gaucher جزء بیماری‌های ذخیره‌ای لیزوزومال (از دسته لیپیدوز) است. این بیماری ژنتیکی اتوزومال مغلوب می‌باشد.
گوشه – Gaucher با نقص در فعالیت یا کمبود آنزیم بتا – گلوکوسربروزیداز و در نتیجه تجمع گلوکوسربروزید در ماکروفاژهای بافتی که در کبد، طحال و مغز استخوان و گاهی در ریه، کلیه و روده یافت میشوند، تشخیص داده می‌شود. به زبان ساده‌تر چربی در لیزوزوم ماکروفاژها تجمع می‌یابد و متابولیزه نمی‌شود.
علائم بیماری
بزرگ شدن کبد و طحال (هپاتوسپلنومگالی)
کم شدن گلبول قرمز (کم خونی)
کبودی آسان تا حدی ناشی از سطح پایین پلاکت (ترومبوسیتوپنی)
کلسیفیکاسیون دریچه‌های قلبی و آئورت
مشکلات چشم (نوع ۲ و نوع ۳ گوشه)
تشنج و آسیب مغزی (نوع ۲ و نوع ۳ گوشه)
بیماری استخوان (درد و شکستگی استخوان)
بیماری ریوی
علت بیماری
گوشه – Gaucher در اثر تغییرات (جهش) ژن GBA ایجاد می شود. ژن GBA دستورالعمل‌های ساخت یک آنزیم به نام بتا-گلوکوسربروزیداز فراهم میکند. این آنزیم یک ماده چربی به نام گلوکوسربروزید را به یک قند (گلوکز) و یک مولکول ساده‌تر چربی (سرامید) تجزیه میکند. جهش در ژن GBA تا حد زیادی فعالیت آنزیم لیزوزومی، بتا-گلوکوسربروزیداز را کاهش داده یا باعث حذف عملکرد آنزیم می‌شود.
بدون داشتن مقدار کافی از این آنزیم، گلوکوسربروزید و مواد مرتبط با آن مانند، Glucosylceramide (GL1) و دیگر گلیکولیپیدها می‌توانند بسترهای تجزیه نشده‌ای را ایجاد کنند و سمیتی در سلول‌ها ایجاد شود. بافت‌ها و اندام‌ها در اثر تجمع و ذخیره غیر طبیعی این مواد، آسیب می‌بینند و در نتیجه، ویژگی‌های بارزی از بیماری گوشه نمایان میشوند.
تشخیص بیماری
یک تست خونی برای تشخیص بیماری گوشه مورد استفاده قرار میگیرد. تست سنجش آنزیم، میزان فعالیت آنزیم glucocerebrosidase در برخی از گلبول های سفید را انداره گیری میکند. میزان کمتر از ۱۵ درصد فعالیت طبیعی آنزیم، معیار تشخیص بیماری گوشه است.
درمان بیماری
درمان قطعی برای بیماری گوشه وجود ندارد ولی داروهایی برای کنترل این بیماری در دسترس قرار دارند. فرم اولیه ی درمان برای افراد مبتلا به نوع ۱ و نیز برای علائم غیرعصبی نوع ۳ بیماری گوشه، درمان جایگزینی آنزیم (ERT) است. این دارو از طریق تزریق وریدی و معمولا هر ۲ هفته یکبار برای بیمار تجویز می شود. داروهای دیگری که برای درمان بیماری گوشه وجود دارند شامل داروهایی است که تولید sphingolipid هایی را که در سلول ها تجمع پیدا کرده و باعث ایجاد علائم بیماری میشوند، متوقف می کند. این داروها به عنوان مهار کننده ی آنزیم glucosylceramide synthase شناخته میشوند و دارو های خوراکی هستند.
در گذشته بیماری گوشه معمولا با برداشتن طحال از طریق جراحی (splenectomy) درمان میشد. هرچند با وجود فراهم بودنERT دیگر نیازی به انجام آن وجود ندارد.
