مدیرکل منابع انسانی وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه برنامه‌ریزی شده تا پایان سال هر هفته یک پروژه افتتاح شود، می‌گوید: «این توان و امکانات در مجموعه وزارت بهداشت وجود دارد.
به گزارش بانک پزشکان به نقل از روزنامه شهروند،مراکز تجهیز شده و به ترتیب به بهره‌برداری می‌رسد، با این حال فقط بحث نیروی انسانی است که افتتاح‌ها را به تاخیر می‌اندازد. نیرو باید تزریق شود تا خدمات شایسته‌ای به مردم ارائه شود. همچنان کارهای کارشناسی برای تسهیلات استخدامی در حال انجام است. هر اطلاعاتی که سازمان امور اداری از ما بخواهد، در اختیار قرار می‌دهیم، چراکه ما به‌شدت به مجوزهای استخدامی نیاز داریم.»
براساس برنامه جدید وزارت بهداشت پروژه‌های بهداشتی و درمانی جدید در مناطق محروم، هر هفته در صف افتتاح هستند، ولی برای تامین نیروی انسانی این مراکزی که قرار است خدمات درمانی باکیفیت به مردم ارائه بدهند، با سد بزرگ مجوزهای استخدامی و عدم‌تعیین اعتبارات مواجه هستیم.
بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت و درمان اخیرا به افتتاح ۱۰هزار و ۸۰۰ تخت بیمارستانی در سال اول دولت سیزدهم اشاره و اعلام کرده که این تعداد تخت در ۷۹ مرکز درمانی راه‌اندازی شده و تا پایان امسال نیز هر هفته شماری از طرح‌های بهداشتی و درمانی از جمله ۷هزار و ۷۰۰ تخت بیمارستانی در کشور آماده افتتاح است. این درحالی است که بدون در نظر گرفتن این ظرفیت‌های جدید هم بدنه وزارت بهداشت به‌شدت با کمبود نیروی انسانی مواجه است و با اضافه‌شدن این ظرفیت‌های مجهز، کمبود نیروی انسانی بیش از پیش خواهد بود.
«سراوان یک درمانگاه داشت که تجهیز نبود و به معنای واقعی هم کار نمی‌کرد. تلاش‌های هلال‌احمر تازگی‌ها نتیجه داده و درمانگاه احیا شده است.» دین‌محمد جهاندیده، رئیس جمعیت هلال‌احمر سراوان درباره معضل کمبود نیروی انسانی متخصص بهداشت و درمان در این منطقه می‌گوید: «درمانگاه آماده بود، برای پزشک و نیروی انسانی تلاش‌های زیادی صورت گرفت؛ با رئیس شبکه بهداشت و اداره توان‌بخشی و مسئولان دانشگاه علوم‌پزشکی استان مکاتباتی کردیم.
حالا یک ماه است که نیروی انسانی ما تا حدی تامین شده است. به‌طوری که الان سونوگراف پاره‌وقت داریم، پزشک عمومی و دندان‌پزشک داریم، مسئول تزریقات و پانسمان داریم، ولی چالش اصلی ما این است که این نیروها ثابت نیستند و به علاوه نیروی متخصص در دیگر حوزه‌ها نداریم.»
متخصصان بعد از گذراندن دوره طرح، از مناطق محروم می‌روند
جهاندیده توضیح می‌دهد: «ما الان به متخصص زنان نیاز داریم؛ بینایی‌سنجی و اپتومتریست جزو نیازهای ضروری ما است و حتی ما در سراوان داروخانه فعال و آزمایشگاه هم نداریم که بتوانیم به خدمات جامعی برای مردم برسیم. در همه این موارد به نیروی انسانی نیاز داریم. متاسفانه این معضل همیشگی مناطق محروم و دورافتاده است که نیروی متخصص نمی‌آید، اگر هم بیاید، موقت است و نمی‌ماند.»
جهاندیده با اشاره به اینکه در مناطق محروم انتظار حضور متخصصان همه حوزه‌های پزشکی را نمی‌توانیم داشته باشیم، ادامه می‌دهد: «متخصصان براساس زیرساخت‌های تعیین‌شده به مناطق دورافتاده می‌آیند و دوره طرح را می‌گذرانند و به محض اتمام طرح‌ها به شهرهایشان برمی‌گردند. به دلیل نبود امکانات و ساختارهای مناسب زندگی، این پزشکان رغبتی برای ماندن ندارند.»
بیمارستانی که قرار است افتتاح شود، ولی نیروی متخصص کافی ندارد
علاوه بر منطقه سراوان، سیب و سوران هم از مناطقی است که تا الان بیمارستان نداشته و مردمش از بسیاری از خدمات درمانی محروم بوده‌اند؛ بر اساس طرح وزارت بهداشت برای افتتاح مراکز مجهز درمانی قرار است یک بیمارستان ۶۴ تختخوابی، در سیب و سوران افتتاح شود. ایوب کرد، مدیر شبکه بهداشت و درمان این منطقه توضیح می‌دهد: «تامین نیروی انسانی این بیمارستان تقریبا برای ۳۲ تختخواب پیش‌بینی شده و اگر همه چیز طبق پیش‌بینی‌ها طی شود، نیمی از نیروی انسانی تامین می‌شود.
موافقت تامین نیرو را از وزارت بهداشت و درمان گرفته‌ایم.» او توضیح می‌دهد: «در حال حاضر می‌توان گفت نیروی پرستار، پرسنل اتاق عمل، زایشگاه و آزمایشگاه در اختیار این بیمارستان قرار خواهد گرفت، ولی چالش اساسی ما تامین نیروی متخصص است که در کل کشور کمبود داری؛ پیش از این در سیب و سوران ۱۱ مرکز خدمات درمانی داشتیم که فقط پزشک عمومی داشت.»
سیب و سوران در شرق استان سیستان‌وبلوچستان واقع شده و با مرکز استان ۳۵۰ کیلومتر فاصله دارد. مدیر شبکه بهداشت و درمان این منطقه می‌گوید: «جمعیت منطقه ۱۱۵هزار نفر است و قطعا نیاز به نیروی متخصص داریم و توقع مردم هم از تاسیس بیمارستان مجهز حضور نیروی متخصص است؛ امیدواریم دستکم در ۳۵ تخصص اصلی بتوانیم از حضور متخصصان استفاده کنیم. تا امروز فضای فیزیکی بیمارستان تا ۹۰درصد آماده بهره‌برداری و تجهیزات هم تا ۸۰درصد آماده نصب است و تنها چالش حضور ما نیروی متخصص برای خدمت‌رسانی به مردم است.»
معیار جمعیت برای مجوز تاسیس بیمارستان غلط است
معضل نبود نیروی متخصص فقط مربوط به مناطق دورافتاده و استان‌های محروم نیست. در همین چند کیلومتری کلانشهر تهران هم روستاها و بخش‌هایی هستند که مراکز درمانی‌شان با کمبود یا نبود نیروی متخصص مواجه است. همزه صفا، رئیس شورای اسلامی شهر لواسان درباره این چالش در روستاهای منطقه شمیرانات توضیح می‌دهد: «کمبود نیروی متخصص بهداشت و درمان یکی از مهم‌ترین چالش‌های ماست که البته به یکسری بند و ماده قانونی و معیارهای غلط برای توزیع نیروی انسانی برمی‌گردد.»
او توضیح می‌دهد: «یکسری قوانین برای تامین نیروی انسانی مراکز بهداشت و درمان داریم که برای کل کشور کلیت دارد. به‌طوری که مجوز ساخت بیمارستان و درمانگاه صرفا براساس جمعیت منطقه داده می‌شود، در صورتی که باید طبق مختصات جغرافیایی و پراکندگی جمعیت و وضعیت آب‌وهوایی این حدنصاب‌هایی که برای شهرها می‌گذارند، متغیر باشد.
با این حال یک رقم کلی در نظر گرفته می‌شود و اگر جمعیت شهرستان‌ها و روستاها از این تعداد پایین‌تر باشد، امکان تاسیس بیمارستان ندارند. این مبنا درست نیست، زیرا روستاهایی در شمیرانات داریم که در ایام غیرتعطیل ۱۲۰۰ نفر جمعیت دارند، ولی در تعطیلات این رقم جمعیتی به ۴هزار نفر هم می‌رسد که بهداشت و درمان آنها در ایام پرتردد منطقه به چالش جدی تبدیل می‌شود. در بسیاری از موارد، فاصله آنها با مراکز درمانی تهران طولانی و مسیر صعب‌العبور است. با این حال به دلیل معیار جمعیت مجوز تاسیس بیمارستان داده نمی‌شود و در مراکز بهداشت هم با نبود نیروی متخصص مواجه هستیم.»
صفا توضیح می‌دهد: «الان وضعیت به‌گونه‌ای است که در بخش لواسانات مراکز بهداشت آمپول پنی‌سیلین تزریق نمی‌کنند، به این دلیل که دستگاه احیا ندارند. خیرین هستند که این دستگاه را تامین کنند، ولی متاسفانه وقتی نیروی متخصص استفاده از دستگاه احیا نداریم، تجهیز این نوع دستگاه‌ها هم بدون نتیجه است. دانشگاه علوم پزشکی به این منطقه مجوز تاسیس بیمارستان نمی‌دهد، چون جمعیت آن در حد نصاب نیست.
متاسفانه ما شاهد مرگ‌ومیر به واسطه عدم‌حضور نیروی متخصص هستیم. حتی در ابتدایی‌ترین خدمات مثل فارغ شدن خانم‌های باردار هم مشکل داریم. مردم تا از لواسان خودشان را به نزدیک‌ترین بیمارستان در تهران برسانند حدود ۲-۳ ساعت در راه هستند و در این فاصله ممکن است خطری مادر و فرزند را تهدید کند.»
وجود ۶۵۰هزار پست شغلی و ۵۷۰هزار نیروی شاغل در وزارت بهداشت
«از مناظر مختلف می‌توان درمورد موضوع کمبود نیروی انسانی وزارت بهداشت صحبت کرد؛ در نگاه کلی در بدنه وزارت بهداشت، ۶۵۰هزار پست وجود دارد، یعنی براساس چیدمان سازمان‌های اداری استخدامی وزارت بهداشت و درمان باید این تعداد نیرو داشته باشد. این در حالی است که به‌صورت کلی ما ۵۷۰هزار نیروی انسانی در این وزارتخانه داریم اعم از نیروهای رسمی، استخدامی، شرکتی و طرح خدمتی و قراردادی. به بیان دیگر ما برای ۶۵۰هزار پست، ۵۷۰هزار نیروی شاغل داریم.
از این زاویه ما ۸۰هزار کمبود نیرو برای پرکردن صددرصد پست‌های این مجموعه بزرگ داریم.» سیف‌الله مرادی، مدیرکل منابع انسانی وزارت بهداشت با این مقدمه می‌گوید: «البته نه ما انتظار داریم که این کمبود نیروی انسانی صددرصد پر شود و نه بقیه سازمان‌ها. اما اختلاف ۸۰هزار نیروی انسانی، اختلاف زیادی است.»
۲۴هزار نیروی انسانی جدید برای پروژه‌های تازه‌تاسیسی نیاز داریم
از سوی دیگر نگاه پروژه‌محور جدید وزارت بهداشت است که به گفته مرادی امسال در دستور کار این وزارتخانه قرار گرفته است: «امسال براساس برنامه جدید، مجموعه منابع فیزیکی وزارت بهداشت در حال ساخت و بهره‌برداری از بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی است. ۱۱هزار تخت به مجموعه تخت‌های کشور اضافه می‌شود.
«در این افزایش منابع فیزیکی، ۲۴هزار نیروی انسانی جدید برای کار نیاز است تا جوابگوی تخت‌های افتتاح‌شده مراکز درمانی باشند. بخش دیگر پروژه‌ها به مراکز بهداشتی و درمانی در حال راه‌اندازی برمی‌گردد. ۸۷۸ مرکز و خانه بهداشت و پایگاه بهداشتی ساخته شده است که برای بهره‌برداری به ۱۰هزار نیروی انسانی نیاز دارند. این مراکز در سراسر کشور با نگاه ویژه به مناطق کمتر برخوردار بوده تا دسترسی مردم محروم به خدمات بهداشت و درمان ارتقا پیدا کند.»
مرادی توضیح می‌دهد: «۱۳۸۰ پایگاه اورژانس هم ساخته شده است که برای بهره‌برداری از آنها هم حدود ۷هزار نیروی انسانی مورد نیاز است. انتظار ما از دولت و مجموعه سازمان امور اداری و استخدامی در این شرایط این است که مجوزهای استخدامی صادر شود تا مجموعه‌های وزارت بهداشت بتواند خدمات شایسته‌ای به مردم ارائه بدهد. اصلی‌ترین مانع برای استخدام نیروهای جدید برای کار در بدنه وزارت بهداشت همان مجوزهایی است که سازمان امور اداری استخدامی باید بدهد و بودجه‌ای که سازمان برنامه‌وبودجه باید تعیین کند. «اعتبارات و مجوزهای استخدامی لازم و ملزوم هم هستند.»
از دست دادن سرمایه‌های انسانی به واسطه مهاجرت
مرادی درباره تهدیدهای نبود زیرساخت‌های استخدامی کشور در حوزه بهداشت و درمان به معضل مهاجرت پزشکان و پرستاران اشاره می‌کند و می‌گوید: «دانشگاه کارش را تعطیل نمی‌کند؛ دانشگاه کارش تربیت نیروی انسانی است و سالانه فارغ‌التحصیلان بسیاری در حوزه بهداشت و درمان اضافه می‌شود. در مقاطع کارشناسی، ارشد یا دکترا هر سال تعداد زیادی جوان فارغ‌التحصیل می‌شوند.
از این طرف بازار کار و جذب برای آنها فراهم نیست و طبیعتا باید فکری به حال خودشان کنند و بخش عمده‌ای از آنها به دنبال مهیابودن شرایط کار در خارج از کشور، برای مهاجرت اقدام می‌کنند. این از دست دادن سرمایه برای ما سنگین است؛ برای تریبت نیروی متخصص هزینه‌های زیادی می‌شود و ما خودمان هم نیاز داریم، اینطور نیست که ما نیروی مازاد از نیاز داخلی داشته باشیم.
پس ضروری است که زمینه‌های استخدامی خیلی زود مرتفع شود.»او با اشاره به اینکه ما به مجموعه‌های درمانی و بهداشتی نیاز داریم، ادامه می‌دهد: «وقتی تعداد نیروها کم باید نیروهای فعلی با فشار کاری مضاعف مواجه می‌شود و شیفت‌های طولانی و فشرده بهره‌وری خدمات را کم می‌کند.»
مدیرکل منابع انسانی وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه برنامه‌ریزی شده تا پایان سال هر هفته یک پروژه افتتاح شود، می‌گوید: «این توان و امکانات در مجموعه وزارت بهداشت وجود دارد مراکز تجهیز شده و به ترتیب به بهره‌برداری می‌رسد؛ با این حال فقط بحث نیروی انسانی است که افتتاح‌ها را به تاخیر می‌اندازد. نیرو باید تزریق شود تا خدمات شایسته‌ای به مردم ارائه شود. همچنان کارهای کارشناسی برای تسهیلات استخدامی در حال انجام است. هر اطلاعاتی که سازمان امور اداری از ما بخواهد در اختیار قرار می‌دهیم، چراکه ما به‌شدت به مجوزهای استخدامی نیاز داریم.»
