تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یک بیماری شایع است که توسط یک ویروس منتقله از کنه ( Nairovirus ) از خانواده Bunyaviridae ایجاد می شود. ویروس CCHF باعث شیوع تب خونریزی دهنده ویروسی شدید، با نرخ مرگ و میر ۱۰-۴۰٪ می شود.
به گزارش بانک پزشکان به نقل از وب ام دی، تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) یک بیماری است که معمولاً توسط کنه منتقل می شود. در مراحل بعدی، بیماری میتواند باعث کبودی، خونریزی شدید بینی یا خونریزی غیرقابل کنترل ناشی از تزریق شود. کارشناسان برای اولین بار CCHF را در کریمه در سال ۱۹۴۴ کشف کردند. آنها بعداً متوجه شدند که در سال ۱۹۶۹ در کنگو بوده است. امروزه، محققان CCHF را در اروپای شرقی (به ویژه اتحاد جماهیر شوروی سابق)، اروپای جنوبی، در سراسر مدیترانه، در شمال غربی چین، مرکزی پیدا کرده اند.
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو چگونه گسترش می یابد؟
کنه های ایکسودید یا سخت معمولاً CCHF را پخش می کنند. اما ممکن است در حین یا بعد از ذبح حیوان نیز به این بیماری مبتلا شوید. این اتفاق پس از تماس با بافت حیوانی یا خونی که دارای ویروس است رخ می دهد. بسیاری از حیوانات اهلی یا وحشی می توانند میزبان ویروس باشند، از جمله گاو، گوسفند و بز.
CCHF همچنین می تواند از طریق خون یا مایعات بدن آلوده از فردی به فرد دیگر سرایت کند. کارشناسان دریافتهاند که CCHF میتواند در بیمارستانها به دلیل استریلسازی ضعیف ابزارهای پزشکی، لوازم پزشکی آلوده یا سوزنهای استفاده شده منتشر شود.
افراد در معرض خطر کریمه کنگو
در کشورهای مبتلا به CCHF، کارگران دام، کارگران کشتارگاه و دامداران در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. کارکنان مراقبت های بهداشتی در این مناطق نیز در صورت عدم محافظت در اطراف خون یا مایعات بدن آلوده در معرض خطر عفونت هستند. افرادی که به کشورهای آسیب دیده سفر می کنند نیز ممکن است در معرض خطر باشند.
علائم کریمه کنگو چیست؟
پس از عفونت ناشی از نیش کنه، دوره کمون CCHF معمولا ۱ تا ۳ روز است. می تواند حداکثر تا ۹ روز ادامه داشته باشد. پس از تماس با خون یا بافت های آلوده، دوره کمون حدود ۵ تا ۶ روز است و می تواند تا ۱۳ روز طول بکشد.
علائم CCHF به سرعت ایجاد می شود. اولین علائم رایج عبارتند از:
- سردرد
- سرگیجه
- تب شدید
- درد کمر یا گردن
- درد مفاصل
- دردهای عضلانی
- دل درد
- استفراغ
- اسهال
- چشم های قرمز یا دردناک
- حساسیت به نور
- صورت برافروخته
- قرمزی یا گلودرد
- لکه های قرمز روی سقف دهان یا گلو
برخی از افراد نیز ممکن است زردی داشته باشند . در موارد شدید CCHF، ممکن است متوجه تغییرات خلقی، تغییرات ادراک حسی و سردرگمی شوید. بعد از ۲ تا ۴ روز، ممکن است احساس خواب آلودگی و افسردگی کنید. درد معده شما ممکن است به دلیل بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی) به ناحیه بالا سمت راست منتقل شود.
با بدتر شدن CCHF، علائم شما تغییر خواهد کرد. در حدود روز چهارم بیماری (و تا حدود ۲ هفته طول می کشد)، علائم عبارتند از:
- مناطق بزرگ کبودی
- خونریزی شدید بینی
- خونریزی غیر قابل کنترل ناشی از تزریق
متخصصان علائم دیگری از جمله ضربان قلب سریع(تاکی کاردی) ، بزرگ شدن غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) و هپاتیت را ذکر کردهاند. در افراد بسیار بیمار، بدتر شدن سریع وضعیت کلیه، نارسایی ناگهانی کبد یا نارسایی ریه می تواند بعد از روز پنجم بیماری اتفاق بیفتد.
روند بهبودی در این بیماری کند است. تحقیقات کافی برای تایید وجود هرگونه اثرات یا عوارض طولانی مدت CCHF وجود ندارد.
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو چگونه تشخیص داده می شود؟
- پزشکان می توانند CCHF را از طریق آزمایشات آزمایشگاهی از جمله:
- سنجش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم جذب آنتی ژن (ELISA)
- واکنش زنجیره ای پلیمراز بلادرنگ (RT-PCR)
- تلاش برای جداسازی ویروس
- تشخیص آنتی بادی با روش الایزا (IgG و IgM)
در طول مرحله شدید بیماری، پزشکان می توانند از سابقه بالینی شما و سایر روش های آزمایشی برای تشخیص CCHF استفاده کنند.
رنگ آمیزی ایمونوهیستوشیمی، روشی برای تشخیص سلول های غیرطبیعی، نیز می تواند به تشخیص بیماری کمک کند.
در بازماندگان CCHF، پزشکان میتوانند آنتیبادیهایی را در خون پیدا کنند تا یک مورد قبلی را تأیید کنند. اما آنتی ژن ها، RNA ویروسی و ویروس دیگر قابل شناسایی نخواهند بود.
درمان تب خونریزی دهنده کریمه کنگو چگونه است؟
اکثر مردم مراقبت های حمایتی برای CCHF دریافت می کنند. این مراقبت ها شامل:
- توجه دقیق به تعادل مایعات فرد
- اصلاح ناهنجاری های الکترولیتی
- اکسیژن رسانی و پشتیبانی همودینامیک
- مراقبت صحیح از عفونت های ثانویه
برخی از پزشکان از یک داروی ضد ویروسی به نام ریباویرین برای درمان CCHF استفاده کرده اند. کارشناسان گزارش می دهند که این کار مزایایی داشته است.
بر اساس CDC، میزان مرگ و میر ناشی از CCHF به ۵۰٪ می رسد. بیشتر موارد کشنده در هفته دوم بیماری رخ می دهد. برای افرادی که بهبود می یابند، بهبودی معمولاً حدود ۱۰ روز پس از بیماری شروع می شود.
چگونه می توان از کریمه کنگو جلوگیری کرد؟
هیچ واکسنی برای انسان یا حیوان برای جلوگیری از CCHF وجود ندارد. به همین دلیل، تنها راه کاهش تعداد موارد، آگاهی از عوامل خطر و آموزش روشهایی برای کاهش خطر مواجهه است.
کارگران کشاورزی و سایرین که با حیوانات کار می کنند باید اقدامات ایمنی مناسب را انجام دهند:
- از دافع حشرات با (DEET) روی پوست و لباس های در معرض دید استفاده کنند
- دستکش و سایر لباس های محافظ بپوشند
- از تماس با خون یا مایعات بدن حیوانات یا افرادی که علائم عفونت را نشان می دهند خودداری کنند
کارکنان مراقبت های بهداشتی نیز باید از اقدامات مناسب کنترل عفونت برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آن استفاده کنند.
فیلمها و عکس های رعب انگیز از نحوه دفن بیماران مبتلا به تب کریمه
اخبار و حاشیه هایی که این روزها درفضای مجازی دست به دست میشود، حاکی از نگرانی مردم نسبت به تب کریمه کنگو، یکی از شایعترین بیماریهای بین انسان و دام است که درفصل بهار و تابستان قدرت انتشار بیشتری به خود میگیرند.
فیلمها و عکسهای رعب انگیز از نحوه دفن بیماران مبتلا به تب کریمه، این روزهای بیش از گذشته نقل هر مجلسی شده و ترس از خوردن گوشت را در دل مردم انداخته است.
براساس گفته مسئولین وزارت بهداشت، این بیماری تا مرحله بروز علائم، قابل تشخیص نبوده و امکان تشخیص دامهای آلوده قبل از ذبح به هیچ وجه وجود ندارد.
درحالی که علائم بیماری شباهت بسیاری با ویروسهای متعدد فصلی دارد و عمدتا با بیماریهای کم خطر اشتباه گرفته میشود که این امر انگیزه مراجعه سریع بیمار به پزشک را، کاهش میدهد. در شرایطی که تنها راه شناسایی ویروس تب کنگو، آزمایش ازفرد بیمار است، هر ثانیه تأخیر در مراجعه به پزشک، مرگ را نزدیکتر میکند و احتمال ۱۰ درصد مرگ ناشی از این بیماری را، به ۵۰ درصد افزایش میدهد.
تب کریمه کنگو در سال ۱۳۷۷ در کشور رواج یافت و با وجود اقدامات پیشگیرانه وزارت بهداشت، همچنان ادامه دارد. آمارهای سالهای گذشته نشان میدهد میزان مبتلایان به این بیماری از ۶۲ نفر در سال ۹۵ به ۳۱ نفر در سال ۹۶ کاهش یافته است که در حال حاضر ۳ نفر از آنها در شهرهای اصفهان، کرمانشاه و بندرعباس بر اثر شدت بیماری، جان باختند.
در شرایطی که گوشت جزو بیشترین اقلام مصرفی خانوادهها محسوب میشود، امکان تشخیص گوشتهای مطمئن، به یک معضل برای مردم تبدیل شده است. این در حالی است که علت شایع این بیماری در کشور، وارد کردن دام از کشورهای دیگر چون افغانستان و پاکستان، اعلام شده است. در این میان یک سوال ذهن هر مخاطبی را به خود مشغول میکند که چرا با وجود پرورش دامهای محلی در کشور، نیاز به وارد کردن دام از کشورهای دیگر و گوشتهای یخ زده از برزیل همچنان وجود دارد؟
علائم بیماری را سرسری نگیرید
تب کریمه کنگو، با علائم تب، سر درد شدید، دردهای عضلانی و استخوانی، حالت تهوع، اسهال و استفراغ در بدن بروز میکند و بیماران غافل از خطر جدی، آن را با بیماریهای دیگر اشتباه میگیرند. خونریزی در دهان، لثه، دستگاه تناسلی و وجود خون در ادرار، نشان دهنده ابتلا به بیماری است که متأسفانه بعد از علائم اولیه در بیمار، مشهود میشود.
افراد بیمار با مراجعه به بیمارستان، مورد آزمایش قرار گرفته و در صورت تایید بیماری، در شرایط و اتاقهای خاص نگهداری و درمان میشوند.
گفتنی است این ویروس واگیردار بوده و در کمترین زمان ممکن از طریق مخاط و ترشحات بدن فرد بیمار، منتقل میشود.برای جلوگیری از این بیماری، از لباسهای مخصوص، دستکش، عینک و چکمه برای مواجهه با این افراد استفاده میشود و چه بسا در سالهای گذشته شاهد ابتلای کادر درمانی و پزشک معالج به این بیماری در برخوردهای درمانی با مبتلایان بوده ایم.
حاشیه عکسهای منتشر شده در فضای مجازی
خطر ابتلا به تب کریمه کنگو تا حدی است که در مواردی منجر به فوت بیمار شده است. در طی چند روز اخیر عکسها و فیلم هایی از نحوه دفن این بیماران در صفحات مجازی رد و بدل میشود که تعجب بسیاری از مردم را برانگیخته است. در راستای حاشیههای موجود از نحوه دفن جان باختگان تب کریمه، جزئیات ماجرا را از معاون مرکز بیماریهای واگیر دار وزارت بهداشت جویا شده ایم. وی در خصوص روند دفن بیماران متوفی گفت: اجساد این افراد تا ۲۴ ساعت بعد از دفن، ناقل بیماری هستند براین اساس پیکر آنها را در کاورهای پلمپ شده و در چند بسته بندی پلاستیکی، در داخل تابوت قرار داده و تحت شرایط خاص دفن میشوند.
وی در ادامه افزود: تمامی کادر درمانی، حمل و نقل و قبر کنها به لباسهای مخصوص، چکمه، عینک و دستکش مجهز شده و با محافظت منطقه از ورود افراد سالم، اجساد در قبرهای مملو از آهک دفن میشوند.
نبوی رعایت جانب احتیاط در درمان و دفن بیماران مبتلا به تب کنگو را، کنترل و مهار بیماری در جامعه دانست و خاطرنشان کرد: همه این اقدامات به منظور حفظ سلامت افراد جامعه انجام میشود و جدیت در پیگیری این روند تا حدی است که با تمام تلاشهای انجام شده برای جلب رضایت خانواده متوفی، در صورت عدم رضایت، از نیروی انتظامی کمک گرفته میشود تا روند دفن و کنترل بیماری از جسد، به خوبی اداره شود.
کاهش خطر ابتلا به عفونت در افراد
به گزارش بانک پزشکان به نقل از سازمان جهانی بهداشت، اگرچه یک واکسن غیرفعال و مشتق از مغز موش علیه CCHF در اروپای شرقی در مقیاس کوچک ساخته و مورد استفاده قرار گرفته است، در حال حاضر هیچ واکسن ایمن و موثری به طور گسترده برای استفاده انسان در دسترس نیست.
در غیاب واکسن، تنها راه کاهش عفونت در افراد، افزایش آگاهی از عوامل خطر و آموزش مردم در مورد اقداماتی است که می توانند برای کاهش مواجهه با ویروس انجام دهند.
توصیه های بهداشت عمومی باید بر چندین جنبه متمرکز باشد.
کاهش خطر انتقال کنه به انسان
- پوشیدن لباس محافظ (آستین بلند، شلوار بلند)
- لباس های رنگ روشن بپوشید تا به راحتی کنه روی لباس را تشخیص دهید.
- از کنه کش های تایید شده (مواد شیمیایی برای کشتن کنه ها) روی لباس استفاده کنید.
- استفاده از دافع تایید شده روی پوست و لباس
- به طور منظم لباس و پوست را از نظر کنه بررسی کنید. اگر پیدا شد، آنها را با خیال راحت حذف کنید.
- تلاش برای از بین بردن یا کنترل هجوم کنه ها به حیوانات یا در اصطبل ها و انبارها
- از مناطقی که کنه ها فراوان هستند و فصل هایی که بیشتر فعال هستند اجتناب کنید.
کاهش خطر انتقال از حیوان به انسان
- هنگام دست زدن به حیوانات یا بافت های آنها در مناطق بومی، به ویژه در هنگام کشتار، قصابی و کشتار در کشتارگاه ها یا در خانه، از دستکش و سایر لباس های محافظ استفاده کنید.
- حیوانات را قبل از ورود به کشتارگاه قرنطینه کنید یا دو هفته قبل از کشتار حیوانات را به طور معمول با آفت کش ها درمان کنید.
کاهش خطر انتقال انسان به انسان در جامعه
- از تماس فیزیکی نزدیک با افراد آلوده به CCHF خودداری کنید.
- هنگام مراقبت از افراد بیمار از دستکش و تجهیزات حفاظتی استفاده کنید.