آزمایش CBC چیست و چه بیماری‌هایی را نشان می‌دهد؟

شمارش کامل خون (CBC) آزمایشی است که سلول های تشکیل دهنده خون شما را می شمارد: گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها. پزشک شما ممکن است CBC را به عنوان بخشی از یک چکاپ روتین یا برای موارد زیر تجویز کند: بررسی کم خونی، وضعیتی که باعث می شود گلبول های قرمز خون کمتری نسبت به معمول داشته باشید.

آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول های خونی

به گزارش بانک پزشکان به نقل از مایو کلینیک آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول های خونی یک آزمایش خونی است که برای ارزیابی سلامت کلی شما و تشخیص طیف گسترده ای از اختلالات از جمله کم خونی، عفونت و لوسمی استفاده می شود.

یک آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول های خونی چندین جزء و ویژگی های خون شما را اندازه گیری می کند، از جمله:

-گلبول های قرمز که حامل اکسیژن هستند
-گلبول های سفید خون که با عفونت مبارزه می کنند
-هموگلوبین، پروتئین حامل اکسیژن در گلبول های قرمز
-هماتوکریت، نسبت گلبول های قرمز به جزء مایع یا پلاسما در خون شما
-پلاکت ها که به لخته شدن خون کمک می کنند

افزایش یا کاهش غیرطبیعی تعداد سلول‌ها همانطور که در شمارش کامل خون آشکار می‌شود ممکن است نشان‌دهنده این باشد که شما یک بیماری زمینه‌ای دارید که نیاز به ارزیابی بیشتر دارد.

شمارش کامل خون یک آزمایش خون رایج است که به دلایل مختلفی انجام می شود:

برای بررسی سلامت کلی خود پزشک شما ممکن است یک شمارش کامل خون را به عنوان بخشی از یک معاینه پزشکی معمول برای نظارت بر سلامت عمومی شما و غربالگری انواع اختلالات مانند کم خونی یا لوسمی توصیه کند.
برای تشخیص یک وضعیت پزشکی. اگر ضعف، خستگی، تب، التهاب، کبودی یا خونریزی دارید، ممکن است پزشک شما آزمایش کامل خون را پیشنهاد دهد. شمارش کامل خون ممکن است به تشخیص علت این علائم و نشانه ها کمک کند. اگر پزشک شما مشکوک به عفونت باشد، این آزمایش می تواند به تایید آن تشخیص نیز کمک کند.

برای نظارت بر وضعیت پزشکی اگر یک اختلال خونی برای شما تشخیص داده شده است که بر تعداد سلول های خونی تأثیر می گذارد، پزشک ممکن است از شمارش کامل خون برای نظارت بر وضعیت شما استفاده کند.
برای نظارت بر درمان پزشکی اگر داروهایی مصرف می کنید که ممکن است بر تعداد سلول های خونی تأثیر بگذارند، ممکن است از شمارش کامل خون برای نظارت بر سلامت شما استفاده شود.

دلایل دیگری که میتواند پزشک شما را به نوشتن آزمایش ترغیب کند :

-علت یابی بروز تب‌های مکرر
-علت یابی بروز دردهای بدون علت
-علت‌یابی احساس ضعف دائمی بیمار
-بررسی خون به لحاظ بروز آنمی
-بررسی شرایط بیمار پس از پایان دوره شیمی درمانی
-علت یابی بروز مشکلات انعقاد خون
-یافتن و ریشه یابی بیماری سرطان خون و لنفوم

چگونه برای نمونه گیری آماده شوید؟

اگر نمونه خون شما فقط برای شمارش کامل خون مورد آزمایش قرار می گیرد، می توانید قبل از آزمایش به طور معمول غذا بخورید و بنوشید. اگر نمونه خون شما برای آزمایش‌های اضافی مورد استفاده قرار می‌گیرد، ممکن است لازم باشد برای مدت معینی قبل از آزمایش ناشتا باشید. پزشک دستورالعمل های خاصی را به شما خواهد داد.

خونگیری چگونه انجام می شود؟

برای یک شمارش کامل خون، یکی از اعضای تیم مراقبت های بهداشتی شما با وارد کردن یک سوزن در رگ بازوی شما، معمولاً در خم آرنج، نمونه خون می گیرد. نمونه خون برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می شود. می توانید بلافاصله به فعالیت های معمول خود بازگردید.

نتایج

موارد زیر نتایج نرمال شمارش کامل خون برای بزرگسالان است:

شمارش گلبول های قرمز
نر: ۴.۳۵-۵.۶۵ تریلیون سلول در لیتر*
(۴.۳۵-۵.۶۵ میلیون سلول/mcL**)

ماده: ۳.۹۲-۵.۱۳ تریلیون سلول در لیتر
(۳.۹۲-۵.۱۳ میلیون سلول/mcL)

هموگلوبین
نر: ۱۳.۲-۱۶.۶ گرم در دسی لیتر***
(۱۳۲-۱۶۶ گرم در لیتر)

ماده: ۱۱.۶-۱۵ گرم در دسی لیتر
(۱۱۶-۱۵۰ گرم در لیتر)

هماتوکریت
مرد: ۳۸.۳-۴۸.۶ درصد

زن: ۳۵.۵-۴۴.۹ درصد

شمارش گلبول های سفید
۳.۴-۹.۶ میلیارد سلول در لیتر
(۳۴۰۰ تا ۹۶۰۰ سلول در میکرولیتر)

شمارش پلاکت
مرد: ۱۳۵-۳۱۷ میلیارد/لیتر
(۱۳۵۰۰۰ تا ۳۱۷۰۰۰/mcL)

زن: ۱۵۷-۳۷۱ میلیارد/لیتر
(۱۵۷۰۰۰ تا ۳۷۱۰۰۰/mcL)

* L = لیتر
** mcL = میکرولیتر
*** دسی لیتر = دسی لیتر
تست قطعی نیست
شمارش کامل خون معمولاً یک آزمایش تشخیصی قطعی نیست. بسته به دلیلی که پزشک شما این آزمایش را توصیه کرده است، نتایج خارج از محدوده طبیعی ممکن است نیاز به پیگیری داشته باشند یا نداشته باشند. پزشک شما ممکن است نیاز به بررسی نتایج CBC به همراه نتایج سایر آزمایش‌های خون داشته باشد یا ممکن است آزمایش‌های اضافی لازم باشد.

به عنوان مثال، اگر سالم هستید و هیچ علامت یا نشانه ای از بیماری ندارید، نتایج کمی خارج از محدوده طبیعی در شمارش کامل خون ممکن است دلیلی برای نگرانی نباشد و ممکن است نیازی به پیگیری نباشد. اگر تحت درمان سرطان هستید، نتایج یک شمارش کامل خون خارج از محدوده طبیعی ممکن است نشان دهنده نیاز به تغییر برنامه درمانی شما باشد.

در برخی موارد، اگر نتایج شما به طور قابل توجهی بالاتر یا کمتر از محدوده طبیعی باشد، ممکن است پزشک شما را به یک پزشک متخصص در اختلالات خونی (هماتولوژیست) ارجاع دهد.

تفسیر نتایج آزمایش خون

نتایج در نواحی زیر بالاتر یا کمتر از محدوده طبیعی در شمارش کامل خون ممکن است نشان دهنده وجود مشکل باشد.

شمارش گلبول های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت. نتایج شمارش گلبول های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت شما با هم مرتبط هستند زیرا هر کدام جنبه هایی از گلبول های قرمز شما را اندازه گیری می کنند.

اگر اندازه ها در این سه مقدار کمتر از حد طبیعی باشد، دچار کم خونی هستید. کم خونی باعث خستگی و ضعف می شود. کم خونی دلایل زیادی دارد، از جمله سطوح پایین برخی ویتامین ها یا آهن، از دست دادن خون یا یک بیماری زمینه ای.

تعداد گلبول های قرمز خون که بالاتر از حد طبیعی است (اریتروسیتوز)

سطح گلوبین یا هماتوکریت می تواند به یک بیماری زمینه ای مانند پلی سیتمی ورا یا بیماری قلبی اشاره کند.

شمارش گلبول های سفید. تعداد کم گلبول‌های سفید خون (لکوپنی) ممکن است ناشی از یک بیماری پزشکی باشد، مانند یک اختلال خود ایمنی که گلبول‌های سفید خون، مشکلات مغز استخوان یا سرطان را از بین می‌برد. برخی داروها نیز می توانند باعث کاهش تعداد گلبول های سفید خون شوند.

اگر تعداد گلبول های سفید خون شما بالاتر از حد طبیعی باشد، ممکن است دچار عفونت یا التهاب شده باشید. یا، می تواند نشان دهنده این باشد که شما یک اختلال سیستم ایمنی یا بیماری مغز استخوان دارید. بالا بودن تعداد گلبول های سفید خون نیز می تواند واکنشی به دارو باشد.

شمارش پلاکت تعداد پلاکت‌هایی که کمتر از حد طبیعی (ترومبوسیتوپنی) یا بیشتر از حد طبیعی (ترومبوسیتوز) است اغلب نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای است یا ممکن است یک عارضه جانبی از دارو باشد. اگر تعداد پلاکت شما خارج از محدوده طبیعی باشد، احتمالاً برای تشخیص علت به آزمایشات بیشتری نیاز خواهید داشت.

برای اطلاعات دقیق در مورد اینکه نتایج شمارش کامل خون شما چه معنایی دارد اگر خارج از محدوده طبیعی باشد، با پزشک خود صحبت کنید.

هزینه انجام آزمایش شمارش کامل سلول های خونی یا سی بی سی

قیمت، هزینه آزمایش خون اوایل هر سال توسط وزارت بهداشت اعلام می شود. در این ابلاغیه قیمت،هزینه مصوب هر آزمایش به همراه قیمتی که بیمه موظف به پرداخت آن است و هزینه ای که از بیمار گرفته می شود، تعیین می شود. کلیه آزمایشگاه های بالینی کشور موظف به پیروی از این قیمت های اعلام شده هستند.این وزارت خانه نیز با در نظر گرفتن عوامل مختلفی مثل قیمت مواد اولیه آزمایش، هزینه های مربوط به آزمایشگاه و متخصص آزمایشگاه و همچنین با در نظر گرفتن شرایط کلی بیمه ها و وضعیت معیشتی مردم، نسبت به تصویب و تعیین قیمت ها و خدمات مربوط به آزمایشگاه اقدام می نماید.هزینه این آزمایش اگر فاکتور دیگری به آن اضافه نشده باشد حدودا ۳۰ هزار تومن میشودمثلا اگر فاکتورهایی نظیر تیروئید هم به بررسی ها افزوده شده باشد هزینه بالاتر میرود. این هزینه ،هزینه انجام آزمایش در بخش دولتی است و هزینه انجام آزمایش سی بی سی در بخش خصوصی متفاوت ا ست.اگر درخواست انجام آژمایش در منزل را داده باشید مممکن است باز هم به هزینه های آن اضافه شود.

اما به طور کلی بسته به نوع بیمه ای که دارید، هزینه آزمایش هم متغیر است.