آیا تا به حال صبح از خواب بیدار شدهاید و احساس گزگز و بیحسی در دستانتان شما را غافلگیر کرده است؟ یا شاید در طول روز هنگام کار یا استراحت، این حس عجیب به شما حملهور شده و شما را نگران کرده باشد. اما چه چیزی باعث این احساس ناخوشایند میشود؟ از مشکلات سادهای مانند فشار روی عصبها تا بیماریهای پیچیدهتری مثل دیابت و اختلالات عصبی میتوانند دلیل این وضعیت باشند. در ادامه، علل مختلف گزگز دستها را بررسی میکنیم و راهکارهای درمانی موثر را ارائه میدهیم.
علل شایع گزگز و بیحسی دست
گزگز و بیحسی دستها میتواند ناشی از علل مختلفی باشد. برخی از علل شایع عبارتند از:
فشار روی عصبها
شرایطی مانند سندرم تونل کارپال که به علت فشرده شدن عصب مدیان در مچ دست ایجاد میشود، میتواند باعث بیحسی و گزگز در دستها شود.
گردن درد و دیسک گردن
فشار یا آسیب به اعصاب گردنی میتواند باعث گزگز و بیحسی دستها شود.
کمبود ویتامینها
کمبود ویتامینهایی مانند ویتامین B12 ممکن است به اختلالات عصبی منجر شود و باعث بیحسی و گزگز دستها گردد.
دیابت
نوروپاتی دیابتی یکی از عوارض دیابت است که میتواند به اعصاب آسیب زده و منجر به بیحسی در دستها و پاها شود.
فشار خون بالا
در برخی موارد، فشار خون بالا ممکن است به عروق آسیب زده و بهطور غیرمستقیم باعث بیحسی و گزگز شود.
آسیبهای نخاعی
آسیب یا التهاب در ستون فقرات میتواند به علائم گزگز و بیحسی در دستها منجر شود.
مشکلات عروقی
اختلالات گردش خون یا تنگی عروق میتواند جریان خون به دستها را کاهش دهد و باعث احساس بیحسی شود.
نقش سندرم تونل کارپال در بیحسی دست
سندرم تونل کارپال یکی از شایعترین دلایل بیحسی و گزگز در دستها است که به علت فشردگی عصب مدیان در مچ دست رخ میدهد. این عصب از طریق تونل کارپال عبور کرده و حس انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و بخشی از انگشت حلقه را تأمین میکند. زمانی که این تونل تنگ یا فشرده میشود، عصب تحت فشار قرار میگیرد و باعث بیحسی و گزگز در این انگشتها میشود.
علائم معمولاً در شبها یا پس از فعالیتهایی که از مچ دست به مدت طولانی استفاده میشود (مانند تایپ کردن یا استفاده از ابزار دستی) شدیدتر میشوند. در مراحل پیشرفتهتر، درد، ضعف و ناتوانی در گرفتن اشیاء نیز ممکن است ظاهر شوند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند از پیشرفت این علائم جلوگیری کرده و عملکرد دست را حفظ کند.
فشردگی عصب گردنی؛ عامل پنهان بیحسی و گزگز دست
فشردگی عصب گردنی زمانی رخ میدهد که اعصاب خارجشده از نخاع گردنی به سمت دستها تحت فشار قرار میگیرند. این فشار معمولاً ناشی از مشکلاتی مانند دیسک گردن، آرتروز یا فتق دیسک گردنی است. فشردگی این عصبها میتواند باعث بیحسی، گزگز، درد یا ضعف در دستها و انگشتان شود. این علائم به دلیل اختلال در انتقال سیگنالهای عصبی بین گردن و دستها ظاهر میشود. تشخیص و درمان به موقع میتواند از تشدید علائم جلوگیری کند و از اختلال در عملکرد دستها پیشگیری کند.
تشخیص مشکلات عصبی دست چگونه انجام میشود؟
تشخیص مشکلات عصبی دست به وسیله ترکیبی از شرح حال بیمار، معاینه بالینی و آزمایشهای تخصصی توسط پزشک انجام میشود. فرآیند تشخیص شامل مراحل زیر است:
شرح حال و بررسی علائم
پزشک از بیمار درباره علائمی مانند بیحسی، گزگز، درد و ضعف در دستها سؤال میکند. همچنین، مدت زمان بروز علائم، شرایط تشدید آنها و سابقه بیماریهایی مانند دیابت یا فشار روی دستها بررسی میشود.
معاینه فیزیکی
پزشک دستها و مچ را برای بررسی وجود تورم، ضعف عضلانی یا تغییرات در حس لامسه معاینه میکند. تستهای خاصی مانند آزمون تینل یا آزمون فالن برای بررسی فشار روی عصب مدیان در سندرم تونل کارپال انجام میشوند.
الکترومایوگرافی (EMG) و آزمایش هدایت عصبی (NCS)
این تستها برای بررسی عملکرد عصبها و عضلات انجام میشوند. EMG فعالیت الکتریکی عضلات را اندازهگیری میکند، و NCS سرعت هدایت پیامهای عصبی را بررسی میکند.
تصویربرداری
MRI یا اشعه ایکس ممکن است برای بررسی مشکلات ساختاری مانند دیسک گردن، آرتروز یا سندرم تونل کارپال استفاده شود. این تصاویر به پزشک کمک میکنند تا آسیبهای احتمالی به عصبها یا ستون فقرات را تشخیص دهد.
آزمایش خون
آزمایشهای خونی برای بررسی بیماریهایی مانند دیابت یا کمبود ویتامین B12 که ممکن است منجر به مشکلات عصبی شوند، انجام میشود.
روشهای غیرجراحی برای درمان
روشهای غیرجراحی برای درمان گزگز و بیحسی دستها به رفع فشار روی عصبها، بهبود عملکرد عصبها و کاهش علائم کمک میکنند. این روشها شامل موارد زیر است:
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست با ارائه تمرینات کششی و تقویتی به بهبود انعطافپذیری و قدرت عضلات دست و مچ کمک میکند. این تمرینات باعث کاهش فشار بر عصبها و بهبود جریان خون میشوند.
تمرینات درمانی
تمرینات خاص برای کاهش تنش عضلات و افزایش دامنه حرکتی مچ و دستها بهکار میروند. این تمرینات به بازسازی و تقویت عضلات ضعیف شده کمک میکنند.
استفاده از آتل یا اسپلینت
برای شرایطی مانند سندرم تونل کارپال، ممکن است از آتلهای مچ دست استفاده شود تا مچ دست در حالت خنثی نگه داشته شده و فشار روی عصب مدیان کاهش یابد.
تحریک الکتریکی (TENS)
TENS (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست) از جریان الکتریکی ملایم برای تحریک اعصاب و کاهش درد و التهاب استفاده میکند. این روش به بهبود گردش خون و کاهش علائم گزگز و بیحسی کمک میکند.
ماساژ درمانی
ماساژ عمیق بافتهای عضلانی و نواحی دردناک به کاهش تنش و تحریک گردش خون در دستها کمک میکند، که ممکن است به بهبود علائم کمک کند.
تزریقهای هدفمند (تزریق استروئید یا سایر داروها)
در مواردی که التهاب عامل اصلی است، پزشک ممکن است از تزریقهای استروئیدی برای کاهش التهاب و تسکین فشار روی عصبها استفاده کند.
دکتر محسن خالدی، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، با بهرهگیری از دانش و تجربه گسترده خود در زمینه درمان های غیرجراحی می توانند به شما کمک کنند. اگر شما هم این مشکل را دارید می توانید از ایشان مشاوره بگیرید.
تغییرات سبک زندگی
تغییرات در نحوه انجام فعالیتهای روزمره، اصلاح وضعیت بدن هنگام کار، و استفاده از تجهیزات ارگونومیک میتواند به جلوگیری از فشار بیش از حد روی دستها و کاهش علائم کمک کند.
اصلاح رژیم غذایی و مصرف مکملها
درصورتی که کمبود ویتامینها، بهویژه ویتامین B12، علت مشکلات عصبی باشد، پزشک ممکن است مکملهای ویتامینی یا تغییرات رژیم غذایی را توصیه کند.
مدیریت استرس
روشهای آرامسازی مانند مدیتیشن یا یوگا میتوانند به کاهش تنش عضلات و بهبود عملکرد عصبی کمک کنند.
این روشهای غیرجراحی معمولاً اولین گزینههای درمانی برای بیماران با علائم گزگز و بیحسی هستند و میتوانند به بهبود کیفیت زندگی بدون نیاز به جراحی کمک کنند.
کلام آخر
در نهایت، احساس گزگز و بیحسی در دستها ممکن است نشانهای از مشکلات مختلف عصبی یا فشاری بر عصبها باشد که نیاز به تشخیص دقیق و درمان مناسب دارد. با بررسی علل مختلف و استفاده از روشهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، تمرینات درمانی، و تغییرات سبک زندگی، میتوان بسیاری از این مشکلات را مدیریت کرد و از پیشرفت آنها جلوگیری نمود. مراجعه به متخصص و دریافت مشاوره حرفهای میتواند به بهبود سریعتر علائم و بازگشت به فعالیتهای روزمره کمک کند.
