آیا یک جراحی ارتوپدی سخت در ناحیه کمر را پشت سر گذاشتهاید و حالا در دوران نقاهت به سر میبرید و قرار است تا در آینده نزدیک زندگی طبیعی با قدرت حرکت کامل را به دست آورید؟ این خبر خوبی است، چرا که مرحله سخت و دشوار جراحی کمر را سپری کردهاید. اما در مرحله حساس دیگری قرار دارید، زیرا حالا باید بدن خود را برای پذیرش شرایطی جدید و بهبود تأثیر جراحی تا بازیابی قوای حرکتی از دست رفته آماده کنید. در این مرحله به فیزیوتراپی پس از جراحی کمر نیاز دارید.
کاربرد فیزیوتراپی برای درمان مشکلات ستون فقرات
جراحی آخرین گزینه برای درمان مشکلات ستون فقرات است. در عین حال حتی پس از جراحی به طی شدن امن و هدفمند دوره نقاهت برای بازیابی حرکتی بیمار نیاز داریم. کارشناس کلینیک فیزیوتراپی ماهان کاربرد تکنیکهای فیزیوتراپی را در همراهی با جراح ارتوپد ارزیابی میکند. به نوعی فیزیوتراپی روشی برای آمادهسازی و بازپروری بیماران است.
متخصصین ارتوپدی معمولاً بیماران را به بهرهمندی از تکنیکهای فیزیوتراپی توصیه میکنند. چرا که در اکثر موارد بدون نیاز به جراحی و تنها با بهرهمندی از روشهای اصولی فیزیوتراپی میتوانیم آسیب ایجاد شده را برطرف کنیم. در عین حال حتی اگر به جراحی نیاز باشد، پزشکان اجرای فیزیوتراپی برای آماده سازی بیمار را الزامی میدانند. زیرا با بهرهمندی از فیزیوتراپی میتوانیم شدت عارضه را در حد مناسب کاهش داده تا با جراحی مرحله نهایی درمان سپری شود. هر چند حتی پس از جراحی و برای بهبود کامل بیماران به فیزیوتراپی نیاز داریم. کاربرد فیزیوتراپی پس از جراحی ارتوپدی نقش برجستهای است که شانس موفقیت جراحی را تا حد زیادی افزایش خواهد داد.
چه زمانی برای فیزیوتراپی پس از جراحی کمر اقدام کنیم؟
انتخاب زمان آغاز فیزیوتراپی امری کلیدی است که در موقعیت جراحی ارتوپدی نقش برجستهای دارد. تصمیمگیری برای آغاز فیزیوتراپی پس از جراحی کمر بر عهده پزشک معالج است. در صورت موافقت جراح میتوانید برای تماس با فیزیوتراپی اقدام کنید. در عین حال مدت زمان درمان و بازپروری فیزیوتراپی پس از جراحی ستون فقرات معمولاً بین ۳ الی ۶ هفته ادامه پیدا میکند.
مراحل شروع فیزیوتراپی پس از جراحی کمر
در اولین جلسه فیزیوتراپی لازم است تا شرایط کلی بیمار ارزیابی شود. لذا فیزیوتراپ یک معاینه بالینی و کامل را سپری خواهد کرد. در این معاینه موارد زیر به طور کامل بررسی خواهند شد:
- در ابتدا شرح حالی از بیمار پرسیده میشود. فیزیوتراپ برخی سؤالات را از بیمار پرسیده و دیدگاه کلی از شرایط بیمار پس از جراحی پیدا خواهد کرد.
- در مرحله بعدی لازم است تا پرونده پزشکی بیمار بررسی شود. در این مرحله فیزیوتراپ از نوع جراحی، موضع جراحی شده، شرایط جراحی و در کل نوع عارضه و شدت آن مطلع خواهد شد.
- در مراحل بعدی معاینه اولیه وضعیت فیزیکی و قدرت بدنی بیمار ارزیابی خواهد شد. ابزارها و تکنیکهایی وجود دارد که از آنها برای بررسی قوای بدنی بیمار در شرایط مختلف استفاده میکنند.
- بررسی دامنه حرکتی بیمار در گام بعدی معاینه قرار دارد. فیزیوتراپ با دقت و نظارت کامل محدوده حرکتی ستون فقرات بیمار را ارزیابی خواهد کرد.
- در ادامه قدرت و قابلیت انعطاف پذیری ستون فقرات بیمار را ارزیابی میکنند.
- در گام بعدی لازم است تا شرایط عصبی بیمار در ناحیه ستون فقرات بررسی شود. این کار برای ارزیابی و تست عصبی در واکنش تاندونهای عمیق ستون فقرات است.
- در آخرین مرحله نیز وضعیت کلی جای زخم بیمار ارزیابی خواهد شد. این بررسی برای اطمینان از اجرای درست تکنیکهای فیزیوتراپی است تا حین انجام مراحل باعث باز شدن جای زخم نشوند.
روشهای مؤثر فیزیوتراپی برای بازیابی حرکتی ستون فقرات
تکنیکهای فیزیوتراپی پس از جراحی ستون فقرات در کل شامل سلسله فعالیتهای پسیو و یا اکتیو با هدف توانبخشی بیماران است. عضلات بیماران در طول مدتها آسیب ستون فقرات و حالا در بازه طولانی پس از جراحی کاملاً تحلیل رفته و قوای حرکتی آنها محدود شده است. بنابراین به اجرای تکنیکهایی برای توانبخشی مجدد عضلات خود و بهبود شرایط کمر و البته تسکین دردها نیاز دارند. این روشها به قرار زیر هستند.
تکنیکهای پسیو برای توانبخشی ستون فقرات
در اجرای این تکنیکها به تحرک بیمار نیاز نداریم. بلکه تمام مراحل غیرفعال است و تنها لازم است تا بیمار در موقعیت مناسب قرار بگیرد. مؤثرترین این تکنیکها عبارتند از:
- الکتروتراپی که با ارسال امواج الکتریکی و یا صوتی در موضع جراحی شده انجام خواهد شد. الکتروتراپی برای تحریک عصبی زیر پوست و رهاسازی عضلات و در نهایت تسکین دردها پس از جراحی ستون فقرات نقش برجستهای دارد.
- لیزر درمانی که از جمله پیشرفتهترین متدهای فیزیوتراپی پس از جراحی کمر است و در تسکین دردها و تسریع بهبود زخمهای بیمار نقش دارد.
- ماساژ درمانی یکی دیگر از روشهای مؤثر است و با بررسی دقیق موضع جراحی شده انجام خواهد شد. مهارت فیزیوتراپ برای اجرای تکنیکهای درست ماساژ درمانی الزامی است.
- تحریکهای عصبی از طریق کمپرس سرد و یا گرم که با هدف تسکین درد در بیماران پس از جراحی کمر انجام خواهد شد.
تکنیکهای اکتیو برای توان بخشی ستون فقرات پس از جراحی
معمولاً افراد پس از جراحی کمر با مشکلات حرکتی روبرو هستند. چرا که عضلات آنها تحلیل رفته و یا کمر با شرایط جدید به اندازه کافی سازگار نیست. خصوصاً پس از قرار دادن اجسام خارجی از قبیل دیسک مصنوعی و یا پروتزهای استخوانی و حتی قطعات فلزی شرایط حرکتی کمر به شدت محدود خواهد شد. تکنیکهای پسیو (غیرفعال) همگی برای تسکین دردها و آمادهسازی بیماران مؤثر هستند. اما در نهایت برای رسیدن به دامنه حرکتی مناسب باید از روشهای اکتیو (فعال) استفاده کنیم. کارشناس فیزیوتراپی ماهان این نوع تکنیکها برای توان بخشی ستون فقرات پس از جراحی را در دو گروه از تکنیکهای دستی و تمرینات ورزشی قرار میدهد:
- تکنیکهای دستی مجموعه اقداماتی است که توسط فیزیوتراپ برای تحرک ستون فقرات انجام میشود. در تمامی این تکنیکها بیمار تحت حمایت فیزیوتراپ قرار دارد. برای این منظور طیف کاملی از انواع کششها، فشارها، حرکات کنترل شده تعریف شده است که در کل با عنوان منوال تراپی ستون فقرات میشناسیم.
- ورزش درمانی که آخرین مرحله از مسیر فیزیوتراپی پس از جراحی کمر است. بیمار در اجرای این حرکات ورزشی قدرت و استقلال کامل را در اختیار دارد. در عین حال تمامی این حرکتها هدفمند و حساب شده انجام خواهد شد. نوع حرکت، تعداد دفعات انجام حرکت و حتی شدت اجرای حرکت زیر نظر فیزیوتراپ اما توسط خود بیمار انجام میشود.
آموزشهای نهایی تا حمایت از بیماران
آخرین گام از فیزیوتراپی پس از جراحی کمر اهمیت بالایی دارد. زیرا قرار است تا به بیماران آموزش لازم سبک زندگی صحیح، حرکات درست و اجرای تمرینهای مناسب داده شود. کارشناس فیزیوتراپی ماهان مجموعه اقدامات نهایی برای آموزش و حمایت از بیماران را در چند نکته کلیدی خلاصه میکند:
- آموزش صحیح پوشیدن بریس کمر و مدت زمان استفاده از این ابزار برای حمایت از کمر
- آموزش صحیح برای انجام اقدامات کاهش درد در خانه که شامل روشهای مختلف کمپرس سرد و گرم و یا ماساژ درمانی خواهد شد.
- آموزش و افزایش مهارت بیمار برای اصلاح شیوه نشستن و ایستادن و حتی انجام تمامی فعالیتهای روزانه
به این ترتیب مسیر فیزیوتراپی پس از جراحی کمر تمام شده است. حالا این بیمار است که باید با توجه به توصیه و آموزشهای انجام شده سبک زندگی متفاوت، سالم و مؤثر خود را در پیش بگیرد. اجرای صحیح فیزیوتراپی در موفقیت جراحیهای ارتوپدی نقش برجسته دارد.
