افتادگی پلک فوقانی را با نام پتوز ptosis نیز می شناسند. اگر پوست اضافی در پلک فوقانی وجود داشته باشد ، درماتوکالازیس نامیده می شود. افتادگی پلک اغلب ترکیبی از هر دو حالت است. حالت ترکیبی را نیز پتوز می نامند. افتادگی پلک می تواند ثابت بماند، با گذشت زمان بدتر شود (پیش رونده باشد)، یا بیاید و برود (منقطع باشد)
علت افتادگی پلک چیست؟
آشنایی با علت افتادگی پلک در رابطه با انتخاب نوع درمان و کاهش استرس کمک کننده است. عوامل خطر افتادگی پلک عبارتند از:
توجه :نیازی به مراجعه به درمانگاه برای انجام تزریقات نیست. با انتخاب تزریقات در منزل ، پرستار به خانه شما می آید.
- شل شدن پوست در اثر پیری
- ضعف عضله بالا برنده ی پلک
- آسیب عصب کنترل کننده پلک
- آسیب چشم
- تزریق بوتاکس
- عارضه جانبی جراحی چشم
- مادرزادی
بیماری ( تومور در اطراف یا پشت چشم ، دیابت ، سندرم هورنر ، میاستنی گراویس ، سکته ، تورم در پلک مانند گل مژه )
اهمیت افتادگی پلک
پتوز ، تهدیدی برای کاهش بینایی شما نیست. البته اگر پلک بالایی به قدری پایین بیاید که جلوی مردمک چشم را بگیرد، دید شخص را مسدود خواهد کرد. فرد از نظر زیبایی هم انگار ؛ ظاهری خسته دارد.در ادامه به علل افتادگی پلک ، زمان مراجعه به پزشک ، علائم ، نحوه تشخیص و آزمایشات مربوطه ، راهکارهای درمانی در کودکان و بزرگسالان و… می پردازیم.
علت افتادگی پلک چیست؟
آشنایی با علت افتادگی پلک در رابطه با انتخاب نوع درمان و کاهش استرس کمک کننده است. عوامل خطر افتادگی پلک عبارتند از:
- شل شدن پوست در اثر پیری
- ضعف عضله بالا برنده ی پلک
- آسیب عصب کنترل کننده پلک
- آسیب چشم
- تزریق بوتاکس
- عارضه جانبی جراحی چشم
- مادرزادی
- بیماری ( تومور در اطراف یا پشت چشم ، دیابت ، سندرم هورنر ، میاستنی گراویس ، سکته ، تورم در پلک مانند گل مژه )
از بین علل افتادگی پلک که گفته شد، گزینه افزایش سن و روند پیری بیشتر از سایرین عمومیت دارد و درصد بالایی از مبتلایان به افتادگی پلک را سالمندان و افراد پا به سن گذاشته تشکیل می دهند.
علائم افتادگی پلک
از آنجایی که امکان تولد با افتادگی پلک در نوزادان وجود دارد و آنها زبانی برای بیان حالات و مشکلات خود ندارند لذا اگر نوزادی دارید که احتمال می دهید به افتادگی پلک مادرزادی مبتلا باشد، دقت کنید که علائم او می تواند شامل درد عضلانی اطراف ابرو به دلیل تلاش برای باز نگه داشتن پلک یا عقب کشیدن سر برای دیدن از زیر پلک باشد. سایر علائم بارز پتوز عبارتند از :
- افتادگی پلک ( میزان افتادگی در افراد متفاوت است )
- کج کردن سر به عقب برای دیدن ( مشکلات سر و گردن )
- بالا بردن مکرر ابروها برای بلند کردن پلک
- چشم آسیب دیده کوچکتر از حد طبیعی به نظر می رسد
- اگر پتوز ناشی از بیماری زمینه ای باشد ظهور علائم مرتبط با بیماری زمینه ای
عوارض افتادگی پلک
بسته به علت، افتادگی ممکن است در یک یا هر دو پلک وجود داشته باشد. پلک ممکن است فقط بالای چشم را بپوشاند یا کل مردمک را بپوشاند. سایر عوارض در کودکان و بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- مشکلات بینایی ( اغلب )
- انسداد میدان دید
- خستگی و درد در اطراف چشم
- افزایش اشک با وجود احساس خشکی چشم
- آمبلیوپی (“تنبلی چشم”) در کودکان = از دست دادن طولانی مدت بینایی
آزمایشات تشخیصی علل افتادگی پلک
زمانی که افتادگی فقط در یک پلک باشد، تشخیص از روی چهره بسیار آسان است. اما اگر افتادگی در هر دو طرف اتفاق بی افتد یا فقط یک مشکل جزئی وجود داشته باشد، تشخیص افتادگی پلک دشوارتر است. می توانید عکس های کنونی از چهره خود را با عکس های قدیمی مقایسه کنید و پی به میزان افتادگی ببرید. تا اینجا درباره تشخیص توسط خود فرد گفته شد اما تشخیص توسط پزشک دقیقتر و با ابزار مناسب صورت می گیرد.
- ابتدا پزشک به معاینه فیزیکی پرداخته و علائم بیمار ( نه فقط چشم ) را بررسی می کند. ( جهت رد کردن بیماری هایی نظیر دیابت و..)
- اطلاع یافتن از سابقه پزشکی ، سابقه خانوادگی ( در مورد پتوز مادرزادی ) و بیماری های عضلانی
- انجام آزمایشاتی از قبیل : معاینه لامپ شکاف ، تست تانسیلون برای میاستنی گراویس ، تست میدان دیداری ، آزمایش های خون ، آزمایش های تصویربرداری ( سی تی اسکن یا MRI ) را تجویز می کند.
وضعیت بیماری در کودکان مبتلا به پتوز مادرزادی ثابت بوده و با گذشن زمان شدیدتر نمی شود اما هنوز هم نیاز سالانه به معاینه پزشک وجود دارد.
اگر پتوز در اثر سایر علل مثل : پیری ، بیماری های نظیر تومور یا دیابت و.. باشد، به تدریج در طول زمان افزایش یابد.
درمان افتادگی پلک
روش درمان افتادگی پلک با توجه به علل بیماری تعیین می شوند مثلا اگر افتادگی پلک در اثر دیابت باشد سعی می شود دیابت فرد کنترل شده و از آسیب عصبی کم شود.
اگر تومور ، علت پتوز باشد باید توسط جراحی یا شیمی درمانی حذف شود. در هر صورت ؛ انتخاب روش درمان با توجه به جواب آزمایشات و صلاح دید پزشک خواهد بود.
در صورتی که پتوز ناشی از پیری ( نه هیچ بیماری دیگر ) باشد، جراحی لیفت پلک (بلفاروپلاستی) برای ترمیم افتادگی پلک انجام می شود.
در کودکان مبتلا به پتوز ممکن است برای جلوگیری از تنبلی چشم، جراحی تجویز شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم:
با قرار گیری در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید.
- افتادگی پلک بر ظاهر یا دید شما تأثیر می گذارد.
- یکی از پلک ها به طور ناگهانی افتاده یا بسته می شود.
- با علائم دیگری مانند دوبینی یا درد همراه است.
