سکته مغزی بیماری به‌حساب می‌آید که سالانه افراد زیادی با آن درگیر هستند. علت اصلی بوجود آمدن سکته مغزی، نرسیدن خون به مغز است. اما این اختلال، به‌خاطر مشکلات مختلفی به وجود می آید که همین دلایل، سکته را به درجات مختلف تقسیم می‌کند.
سکته مغزی چیست؟
رگ‌های خونی در تمام بدن وجود دارند و وظیفه آنها، رساندن خون به اندام‌هاست. مغز، اصلی‌ترین عضو بدن ما است که مثل یک مرکز مدیریت، فعالیت تمام ارگان های بدن را پردازش و کنترل می‌کند.
طبیعتاً مغز هم برای ادامه حیات خود، به خون و اکسیژن موجود در آن نیاز دارد، اما اگر به دلیل انسداد یا پارگی رگ‌های موجود در مغز، اختلالی در جریان خون‌رسانی به وجود آید، مغز دچار شوک شده و به سکته مغزی منجر می شود.
این بیماری با توجه به علت بروز آن، به سه نوع مختلف دارد که در ادامه جزئیات هرکدام را بررسی می‌کنیم.
۱. سکته مغزی ایسکمیک یا انسدادی
این نوع از سکته، شایع ترین درگیری در بیماران را به خود اختصاص می‌دهد که آماری بیش از ۸۱ درصد دارد. همان طور که از نام این اختلال مشخص است، سکته ایسکمیک به دلیل مصدود شدن رگ رخ می‌دهد و از همین رو، با نام سکته انسدادی نیز شناخته میشود.
ممکن است رگ‌های منتهی به مغز، بر اثر تجمع چربی و لخته خون، به طور کامل کیپ و بسته شود و جلوی رسیدن خون به مغز را بگیرند. دقیقاً در همان زمان، ایسکمیک رخ‌داده و فرد را درگیر می‌کند.
آترواسکلروزیس
با زیاد شدن میزان چربی خون، کم‌کم دیواره سرخرگ ها دچار رسوب چربی شده و تنگ‌تر میشوند. این اتفاق گاهی به حدی می رسد که به طور کل رگ را مسدود می‌کند.
اگر علت سکته مغزی، گرفتگی سرخرگ یا تصلب شرایین باشد، به آن سکته مغزی آترواسکلروزیس گفته میشود که از نوع سکته انسدادی یا ایسکمیک است.
۲. سکته مغزی گذرا
سکته گذرا که با نام سکته ناقص نیز گفته میشود، به دلیل گرفتگی و انسداد رگ رخ می‌دهد. از همین جهت به آن اسکمیک گذرا نیز می‌گویند.
تنها تفوت که می‌توان بین سکته ناقص و ایسکمیک مطرح کرد، گذرا یا لحظه‌ای بودن آن است.
فرض کنید که دیواره یکی از رگ‌های حیاتی و منتهی به مغز، بر اثر رسوب چربی تنگ شده باشد. در این میان، یک دسته گلبول قرمز که به دلیل چربی تبدیل به لخته شده است، همراه با جریان خون به این نقطه می‌رسد و گیر می‌کند.
در شرایطی که انسداد رگ صورت بگیرد، علائم سکته پدیدار میشوند و عملکرد مغز با اختلال مواجه می شود. پس از زمان کوتاهی، این گرفتگی به وسیله یک عامل داخلی مانند فشارخون و … بر طرف شده و دوباره خون، اکسیژن به مغز می‌رسند.
۳. سکته مغزی هموراژیک
نوع دیگری از انواع سکته، نوع هموراژیک است. سکته هموراژیک، بر اثر پارگی دیواره رگ و خونریزی، رخ می‌دهد. عوارض سکته هموراژیک معمولاً بیشتر و شدیدتر است، زیرا نشت خون بر روی سلول‌های مغز می‌تواند به سلول آسیب جدی وارد کرده و حتی باعث ازبین‌رفتن آنها شود.
به همین خاطر، سکته هموراژیک با توجه به محل پارگی رگ ها و شدت نشت خون، عوارض شدید مختلفی را به‌جای می‌گذارد.
علائم سکته مغزی چیست؟
شاید بهتر باشد علائمی که در قبل یا حین سکته، ظاهر میشوند را بشناسید. سکته مغزی، جزو بیماری‌هایی است که فرد نیاز به درمان دارد، زیرا احتمال دارد جان خود را از دست بدهد.
آشنا بودن با هر کدام از این علائم کمک می‌کند تا در صورت بروز هر مورد مشابهی، سریع با اورژانس تماس بگیرید تا اقدامات درمانی انجام شود.
از علائم سکته مغزی می‌توان بهاین موارد اشاره کرد:
- سردرد شدید و سرگیجه که دلیل خاصی ندارد و معمولاً زود اتفاق میفتد.
- بی‌حال شدن و تشنج
- از بین رفتن تعادل و هماهنگی بدن بخصوص در هنگام راه رفتن
- احساس بی‌حسی در صورت، بازو، پا یا یک طرف بدن
- رفتارهای آنی و غیرمنطقی مانند عصبانیت بی‌دلیل، سکوت و بی‌قراری
- مشکل در درک گفته‌های دیگران یا اختلال در حرف‌زدن
- حال تهوع و استفراغی که بدون دلیل باشد
- فلج شدن صورت
- اختلالات بینایی و دوبینی در سکته مغزی
چه عواملی باعث به وجود آمدن سکته میشوند؟
مواردی مثل سبک زندگی ناسالم، افزایش سن و آسیب های خارجی، بیش‌ترین علل به وجود آمدن این مشکل هستند. به عنوان مثال، احتمال سکته مغزی بعد از آنژیوگرافی زیاد نیست؛ اما غیر ممکن نیز نخواهد بود. به طور کل، موارد دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند بروز سکته مغزی را بیشتر کنند.
موارد زیر از مهم‌ترین عوامل بروز سکته هستند:
- سابقه خانوادگی سکته و بیماری‌هایی که مرتبط با مغز هستند (صرع، آلزایمر و …)
- اضافه‌وزن و چاقی
- داشتن مشکلاتی مثل چربی، دیابت و فشارخون
- بیماری‌های قلبی
- افزایش سن بیش از ۵۵ سال در مردان و زنان
- مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی
- تصادف یا هرگونه آسیب به سر
عوارض سکته مغزی چیست؟
مغز، مرکز فرمان بدن است و تمام رفتار، گفتار، بینایی و حرکت و… ما به وسیله این عضو، انجام میشود. آسیب رسیدن به هر بخش مغز می‌تواند باعث اختلال در پیام رسانی و فرماندهی مغز شود و کار بخشی از بدن را مختل کند؛ بنابراین سکته مغزی بر اساس شدت و ناحیه درگیر شده، عوارض مختلفی را بر جا می‌گذارد.
عوارضی مانند:
- اختلالات حرکت در قسمت‌های مختلف بدن
- از دست دادن توانایی تکلم یا به وجود آمدن مشکل در آن
- مشکلات بینایی مثل کم شدن تا تیره شدن بخشی از میدان دید
- فلج شدن صورت، پا، دست یا حتی تمام بدن
- فراموشی
- ازبین‌رفتن قدرت درک
- مشکل در فعالیت‌های عادی بدن مثل اجابت مزاج، غذا خوردن و …
- اختلال بویایی یا ازدست‌دادن آن
- و …
تست ژنتیک چه تأثیری در کاهش احتمال سکته مغزی دارد؟
با آزمایشات انجام شده بر روی گروهی از داوطلبان، مشخص شد که مدتی قبل از بروز سکته مغزی، تغییرات و نقص‌هایی در ژنتیک و مغز انسان رخ می‌دهد.
پزشکان با بررسی داده و اطلاعات به دست آمده توسط تست ژنتیک، توانستند تا ۷۳ درصد قبل از بروز سکته، عوامل آن را شناسایی کرده و درمان های پیشگیرانه را آغاز کنند.
انجام آزمایش ژنتیک در بدو تولد نیز قادر است تا به صورت چشمگیری در کاهش سکته مغزی، نقش داشته باشد.
در مشاوره و تست ژنتیک چه مواردی بررسی میشوند؟
بررسی ژنتیکی سکته مغزی، شامل علل بالینی مختلفی است که همه آنها از طریق یک آزمایش، شناسایی میشود.
مواردی که در تست ژنتیک جلوگیری از سکته مغزی بررسی میشوند، شامل موارد زیر هستند:
- تغییرات ژنتیکی مولکولی
- افزایش شدت ماده سفید
- تأثیرات اپی‌ژنتیکی پروتئین در سکته
- بررسی عملکرد مغز
- تحلیل RNA
- و …
آیا مشاوره ژنتیک و آزمایش های ژنتیکی مرتبط با سکته مغزی، برای همه افراد ضروری است؟
حتما بررسی ژنتیکی در هر فرد می‌تواند در پیشگیری از سکته مغزی جلوگیری کند و زندگی راحت تری را برای او به وجود آورد.
مشاوره ژنتیک و تست ژنتیک برای افرادی که دچار آسیب مغزی، بیماری های زمینه‌ای و سابقه خانوادگی هستند، یک امر واجب بحساب می‌آید.
سخن آخر
این امید را به شما میدهیم که گروه پاتوبیولوژی رهسا در تمامی مراحل آزمایشات و تست های ژنتیکی، مشاوره ژنتیک، آزمایشات تخصصی و فوق تخصصی بالینی و پاتولوژی و… در کنار شما هستند.
منبع خبر:گروه پاتوبیولوژی رهسا
