سلامت اسپرم یکی از عوامل مهم در توانایی زوج‌ها برای باروری است. سلامت اسپرم را با شش شاخص زیر اندازه‌گیری می‌کنند.
حجم اسپرم‌ها
میزان تحرک اسپرم‌ها
شکل اسپرم‌ها
توانایی آن‌ها در گذشتن از مخاط دهانه‌ی رحم و رسیدن به تخمک
واکنش اسپرم‌ها
پیوند زونا پلوسیدا
انحلال هسته‌ای
اسپرم‌ها همچنین باید دارای مقدار درست کروموزوم باشند تا بارداری موفق باشد. یک مشکل در هر یک از شاخص‌های گفته‌شده می‌تواند باعث ناباروری مردانه شود.[/vc_column_text][vc_column_text]آمار نشان می‌دهد حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از زوج‌ها در جهان، ناباروری را تجربه می‌کنند. بین آن‌ها تقریبا ۳۰ تا ۴۰ درصد از ناباروری‌ها در اثر مشکلات ناباروری مردان، از جمله کم‌تحرکی اسپرم‌ها اتفاق می‌افتد. ۲۰ درصد از ناباروری‌ها هم در اثر مشکلات ناشی از هر دو طرف، مرد و زن، اتفاق می‌افتد.
تحرک اسپرم و حاملگی
اسپرم سالم می‌تواند در نهایت تا ۲۵ میکرومتر در هر ثانیه تحرک پیش رونده داشته باشد. اگر مردی دچار کم‌تحرکی اسپرم باشد ممکن است اسپرم‌هایش یکی از این مشکلات را داشته باشند:
آهسته بودن یا تنبلی حرکت اسپرم‌ها
حرکت غیر پیش‌رونده که در آن حرکت اسپرم‌ها کمتر از ۵ میکرومتر در ثانیه است.
عدم تحرک
حرکت اسپرم‌ها و جنسیت بچه: واقعیت یا افسانه؟
مدت‌ها فکر می‌شد که اسپرم‌هایی با کروموزوم y یا اسپرم‌های پسرساز، سریع‌تر از اسپرم‌های X یا اسپرم‌های دخترساز حرکت می‌کنند. اما مطالعات اخیر نشان داده که این افسانه‌ای بیش نیست و تفاوت قابل توجهی بین میزان تحرک اسپرم‌هایی با کروموزوم X و Y وجود ندارد.
دلایل کم تحرکی اسپرم
علت‌های مشخصی که باعث کم تحرکی اسپرم می‌شوند بسیار متغیر هستند. بعضی از مردها ژنتیکی به این عارضه دچار هستند. در حالی که بقیه کسانی که این مشکل را دارند ممکن است به خاطر مشکلات پزشکی ناشناخته به آن دچار شده باشند. سبک زندگی و عوامل محیطی هم نقش مهمی در تحرک اسپرم بازی می‌کند. برای مثال سیگار کشیدن به طور مستقیم به کاهش تحرک اسپرم مربوط است. مخصوصا در مردهایی که بیشتر از ۱۰ عدد سیگار در روز می‌کشند. مردهایی که در ارتش کار می‌کنند یا شغل‌هایی که شامل نقاشی، رانندگی یا هر کاری که باعث آسیب یا تحریک ناحیه لگنی می‌شود ممکن است در معرض ناباروری ناشی از کار قرار بگیرند.
وضعیتی که به آن واریکوسل می‌گویند هم باعث کاهش تحرک اسپرم می‌شود. این عارضه هنگامی رخ می‌دهد که رگ‌های انتهای روده بزرگ در اثر یبوست یا عامل دیگری متورم می‌شوند.
کم تحرکی اسپرم ممکن است در اثر اختلال در ترشح غدد جنسی مردانه هم رخ دهد.
تشخیص کم تحرکی اسپرم
وضعیت تحرک اسپرم با یک آزمایش ساده آنالیز اسپرم قابل تشخیص است. برای این کار از فرد می‌خواهند دو نمونه اسپرم آماده کند و به آزمایشگاه بدهد. نمونه می‌تواند به چند روش تهیه شود و باید ظرف ۳۰ تا ۶۰ دقیقه آزمایش شود. در این وضعیت اگر کمتر از ۴۰ درصد از اسپرم‌ها تحرک داشته باشند، فرد به عنوان کسی که دچار کم تحرکی اسپرم است در نظر گرفته می‌شود.
علاوه‌بر تحرک اسپرم‌ها در آزمایش آنالیز اسپرم پزشک این موارد را هم بررسی می‌کند:
سلامت دستگاه تناسلی مرد
سلامت اندام‌های جانبی
انزال
درمان کم تحرکی اسپرم
بعضی تغییرات در سبک زندگی ممکن است به افزایش تحرک اسپرم برای بعضی مردان کمک کند. تغییراتی مثل:
ورزش منظم
ماندن روی وزن مناسب و سلامت
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض موبایل
کاهش مصرف الکل
ترک سیگار
بعضی مکمل‌ها ممکن است به افزایش تحرک اسپرم کمک کند. برای مثال یک مطالعه نشان داده مردانی که هر روز ۲۰۰ میکروگرم سلنیوم همراه ۴۰۰ واحد ویتامین E را برای حداقل ۱۰۰ روز مصرف کردند، تا ۵۲ درصد افزایش تحرک اسپرم داشته‌اند. قبل از مصرف هر گونه مکملی با پزشک مشورت کنید و به جا و برندی که مکمل را خریداری می‌کنید دقت کنید. متاسفانه مکمل‌هایی که به نام تقویت نیروی جنسی در اینترنت یا تلویزیون تبلیغ می‌شوند معتبر نیستند. خریداری مکمل‌ها از جاهایی مثل شبکه‌های ماهواره‌ای یا خریداران غیرمعتبر ممکن است به شما آسیب برساند. این مکمل‌ها را تنها و تنها با دستور پزشک و از داروخانه تهیه کنید.
اگر کم تحرکی اسپرم به دلایل پزشکی مثل کمبود سطح هورمون‌ها یا بیماری‌هایی مثل واریکوسل است، پزشک برای شما داروهای تحریک کننده هورمون تجویز می‌کند. در بعضی موارد ممکن است برای درمان واریکوسل نیاز باشد که یک جراحی کوچک انجام دهید.
