تعریف بیماری
دیابت بیماری است که بر نحوه استفاده بدن از قند خون تأثیر می‌گذارد. علائم دیابت، بسته به نوع دیابت و جنسیت در افراد متفاوت است.
گلوکز برای سلامتی و تأمین انرژی بدن حیاتی است چون منبع مهم انرژی برای سلول‌های بدن است. گلوکز سوخت اصلی مغز است. علت اصلی دیابت بر اساس نوع آن، متفاوت است؛ اما صرف نظر از نوع دیابت که شما دارید، این بیماری می‌تواند منجر به قند اضافی در خون شما شود. قند زیادی در خون شما می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود.
دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری مزمن است و زمانی رخ می‌دهد که پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند یا بدن به‌طور مؤثر از انسولین تولید شده نمی‌تواند استفاده کند. انسولین هورمونی است که قند خون را تنظیم می‌کند. هایپرگلیسمی یا افزایش قند خون، شایع‌ترین علامت دیابت کنترل نشده است و در طول زمان منجر به آسیب‌های جدی به بسیاری از دستگاه‌های بدن، به ویژه اعصاب و عروق خونی می‌شود.
علائم بیماری
علائم دیابت ناشی از افزایش قند خون است. علائم دیابت می‌تواند بسیار ملایم و خفیف باشند که در ابتدا برای تشخیص دشوار است. علائم دیابت که حالت عمومی دارد، عبارت‌اند از:
گرسنگی شدید
افزایش تشنگی
کاهش وزن
تکرر ادرار
تاری دید
خستگی شدید
زخم‌هایی که درمان نمی‌شوند
علائم دیابت در مردان
علاوه بر علائم عمومی دیابت، مردان مبتلا به دیابت ممکن است کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ (ED) و قدرت عضلانی ضعیف داشته باشند.
علائم دیابت در مردان
علاوه بر علائم عمومی دیابت، مردان مبتلا به دیابت ممکن است کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ (ED) و قدرت عضلانی ضعیف داشته باشند.
علائم دیابت در زنان
زنان مبتلا به دیابت همچنین می‌توانند علائمی مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، عفونت‌های پوستی و پوست خشک و خارش پوست را داشته باشند.
علائم دیابت نوع ۱
علائم دیابت نوع ۱ می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
گرسنگی شدید
افزایش تشنگی
کاهش وزن ناخواسته
تکرر ادرار
تاری دید
خستگی
تغییرات خلق‌وخوی
علائم دیابت نوع ۲
علائم دیابت نوع ۲ می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
گرسنگی شدید
افزایش تشنگی
افزایش ادرار
تاری دید
خستگی
زخم‌هایی که به آرامی بهبود می‌یابند این حالت ممکن است باعث عفونت‌های تکراری شود. این اتفاق، به این دلیل است که سطح گلوکز افزایش در بدن افزایش یافته و این حالت مانع از بهبود می‌شود.
علائم دیابت بارداری
اکثر زنان مبتلا به دیابت حاملگی علائم دیابت مشخصی ندارند. این وضعیت اغلب در طی یک آزمون قند خون معمولی یا آزمون تحمل گلوکز خوراکی که معمولاً بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام می‌شود، تشخیص داده می‌شود. در موارد نادر، یک زن مبتلا به دیابت بارداری، علائمی مانند احساس تشنگی شدید یا تکرر ادرار را تجربه می‌کند.
علت بیماری
نقش انسولین در بدن چیست؟
انسولین هورمونی است که از غدد پانکراس ترشح می‌شود. پانکراس انسولین را به جریان خون منتقل می‌کند. انسولین، قند خون را برای ورود به سلول‌ها فعال می‌کند. انسولین مقدار قند موجود در خون را کاهش می‌دهد. همانطور که میزان قند خون شما کاهش می‌یابد، ترشح انسولین از پانکراس انجام می‌شود. دز صورت کم بودن ترشح انسولین (دیابت نوع ۱) یا عدم کارایی انسولین بر روی سلول‌های بدن (دیابت نوع ۲)، سطح قند خون بالا می‌رود و فرد از بیماری دیابت رنج می‌برد.
علل دیابت نوع ۱
علت دقیق دیابت نوع ۱ ناشناخته است. مطالعات نشان داده است که سیستم ایمنی بدن که معمولاً با باکتری‌ها یا ویروس‌های مضر مبارزه می‌کند به سلول‌های تولید کننده انسولین در پانکراس، حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. این حالت باعث کاهش تولید انسولین در بدن و افزایش قند خون می‌شود. به نظر می‌رسد علت دیابت نوع یک، ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی است، گرچه علت اصلی آن ناشناخته است.
علل دیابت نوع ۲
در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، سلول‌های بدن به انسولین مقاوم می‌شوند و پانکراس شما قادر به تولید انسولین به اندازه کافی برای غلبه بر این مقاومت نیست. اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی و محیطی نیز در ایجاد دیابت نوع ۲ نقش دارند. داشتن اضافه وزن، به شدت با پیشرفت دیابت نوع ۲ مرتبط است، اما همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ دارای اضافه وزن نیستند.
علل دیابت حاملگی
در طول بارداری، جفت هورمون‌هایی را برای حاملگی تولید می‌کند. این هورمون‌ها سلول‌های شما را به انسولین مقاوم‌تر می‌کند. به‌طور معمول، پانکراس با تولید انسولین اضافی، برای غلبه بر این مقاومت پاسخ می‌دهد؛ اما گاهی اوقات پانکراس نمی‌تواند به این روند ادامه دهد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، گلوکز بیش از حد در خون زیاد می‌شود و منجر به دیابت بارداری می‌شود.
عوارض بیماری
عوارض طولانی مدت دیابت به تدریج گسترش می‌یابد. هرچه مدت بیماری دیابت در شما بیشتر باشد، خطر ابتلا به عوارض دیابت در شما بیشتر است. در نهایت، عوارض دیابت ممکن است، تهدید کننده زندگی باشد. عوارض احتمالی عبارت‌اند از:
بیماری قلب و عروقی: دیابت به‌طور چشمگیری خطر ابتلا به انواع مشکلات قلبی عروقی، از جمله بیماری عروق کرونری، درد قفسه سینه (آنژین صدری)، حمله قلبی، سکته مغزی و آترواسکلروز را افزایش می‌دهد. اگر دیابت دارید، احتمال بیشتری دارید که بیماری قلبی یا سکته داشته باشید.
آسیب عصبی (نوروپاتی): قند اضافی می‌تواند دیواره‌های عروق خونی کوچک (مویرگ‌ها) را تحریک کند که اعصاب را به خصوص در پاها تغذیه می‌کنند. این حالت می‌تواند باعث سوزش، بی‌حسی یا درد شود که معمولاً در انگشتان دست یا انگشتان پا شروع می‌شود و به تدریج گسترش می‌یابد.
آسیب کلیه (نفروپاتی): کلیه‌ها میلیون‌ها خوشه خونی کوچک (گلومرولی) هستند که ضایعات را از خون شما فیلتر می‌کنند. دیابت می‌تواند به این سیستم فیلترینگ ظریف آسیب برساند. آسیب جدی می‌تواند منجر به نارسایی کلیه یا بیماری برگشت‌ناپذیر کلیه شود که ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه داشته باشد.
آسیب چشم (رتینوپاتی): دیابت می‌تواند به عروق خونی شبکیه (رتینوپاتی دیابتی) آسیب برساند که به‌طور بالقوه منجر به کوری می‌شود. دیابت همچنین خطر دیگر شرایط مانند آب مروارید و گلوکوم را افزایش می‌دهد.
آسیب پا: آسیب عصبی در پا و یا فقر جریان خون به پاها باعث افزایش خطر عوارض مختلف پا می‌شود. این حالت باعث عفونت‌های جدی در پا می‌شود که اغلب به ندرت بهبود می‌یابند. در نهایت این عفونت منجر به قطع عضو می‌شود.
مشکلات پوستی: دیابت ممکن است شما را بیشتر در معرض مشکلات پوستی، از جمله عفونت‌های باکتری و قارچی قرار دهد.
اختلال شنوایی: مشکلات شنوایی در افراد مبتلا به دیابت شایع‌تر است.
بیماری آلزایمر: دیابت نوع ۲ ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد، مانند بیماری آلزایمر.
افسردگی. علائم افسردگی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ معمول است. افسردگی می‌تواند بر مدیریت دیابت تأثیر بگذارد.
پیشگیری و تشخیص بیماری
دیابت نوع ۱ را نمی‌توان پیشگیری کرد. با این حال، انتخاب یک شیوه زندگی سالم که به درمان دیابت کمک می‌کند، دیابت نوع ۲ و دیابت حاملگی نیز می‌تواند به جلوگیری از آن کمک کند:
رژیم غذایی مخصوص دیابت داشته باشید. خوردن غذاهای سالم، غذاهای کم چربی و کم کالری را انتخاب کنید و فیبر غذایی بیشتری داشته باشید.
فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشید.
وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید.
درمان دیابت بدون دارو (ادویه و گیاهان درمانی ضد دیابت)
همانطور که گفتیم، اولین قدم در درمان دیابت نوع دو اصلاح سبک زندگی با رعایت برخی نکات مانند موارد زیر است:
رژیم غذایی مناسب و تغذیه صحیح با مشورت پزشک معالج
فعالیت فیزیکی منظم (۱۵۰ دقیقه ورزش در هر هفته با شدت متوسط مثل پیاده‌روی تند)
کاهش وزن
خواب کافی
قطع سیگار
کاهش استرس
درمان دارویی دیابت (داروهای مخصوص بیماران دیابتی)
دیابت تیپ یک با انسولین به‌صورت تزریقی درمان می‌شود.
در دیابت نوع دو، علاوه بر انسولین، دسته‌های مختلفی از داروهای خوراکی یا تزریقی ضد دیابت نوع دو نیز وجود دارند. هریک از این دسته ها با مکانیسم متفاوتی باعث کاهش قندخون می شوند. مکانیسم‌های کاهش قند خون توسط این داروها شامل:
تحریک پانکراس جهت تولید و آزادسازی بیشتر انسولین
مهار تولید و آزادسازی گلوکز توسط کبد
مهار آنزیم‌های معده که وظیفه تجزیه کربوهیدرات‌ها در معده را به عهده دارند
بهبودی حساسیت سلول‌ها به انسولین
مهار بازجذب گلوکز در کلیه‌ها
تنظیم سرعت عبور موادغذایی از معده
هر دسته دارویی شامل یک یا دو دارو است. متفورمین، سیتاگلیپتین و امپاگلیفلوزین از جمله این داروها هستند.
دقت کنیم انتخاب نوع دارو و نحوه مصرف آن حتما باید توسط یک پزشک متخصص و مجرب انجام گیرد.
قابل ذکر است که قند خون مناسب برای تمام افراد و تمام سنین یکسان نیست و پزشک بر اساس شرایط بیمار، قند خون مناسب برای بیمار را تعیین می‌کند.
