علت های لرزش ناخودآگاه در بدن چیست؟

به گزارش بانک پزشکان به نقل از مدیسین نت هنگام خستگی، خشم و یا مصرف بیش از حد نوشیدنی های کافئین دار، اغلب ما دچار لرزش یا حرکت غیرارادی در قسمتی از بدن می شویم که طبیعی بنظر میرسد اما در چه مواقعی باید نگران لرزش شویم؟

لرزش چیست؟

لرزش یک انقباض غیرارادی و ریتمیک ماهیچه ای است که منجر به لرزش در یک یا چند قسمت از بدن می شود. این یک اختلال حرکتی رایج است که اغلب دست ها را درگیر می کند، اما می تواند در بازوها، سر، تارهای صوتی، بالاتنه و پاها نیز رخ دهد. لرزش ممکن است متناوب (در زمان های جداگانه، با وقفه رخ می دهد) یا ثابت باشد. این می تواند به صورت پراکنده (به خودی خود) یا در نتیجه اختلال دیگری رخ دهد.

لرزش بیشتر در میان افراد میانسال و مسن دیده می شود، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد. این اختلال عموماً مردان و زنان را به یک اندازه تحت تأثیر قرار می دهد.

لرزش زندگی را تهدید نمی کند. با این حال، می تواند گاهی موجب خجالت و حتی ناتوان کننده باشد و انجام وظایف کاری و زندگی روزمره را دشوار یا حتی غیرممکن کند.

علائم و نشانه های لرزش چیست؟

لرزش ریتمیک در دست ها، بازوها، سر، پاها یا بالاتنه
صدای لرزان
مشکل در نوشتن یا کشیدن
مشکلات در نگه داشتن و کنترل ظروف، مانند قاشق

برخی از لرزش ها ممکن است در زمان استرس یا احساسات شدید، زمانی که فرد از نظر فیزیکی خسته است، یا زمانی که فرد در وضعیت های خاصی قرار دارد یا حرکات خاصی انجام می دهد، ایجاد شود ویا تشدید گردد.

چه چیزی باعث لرزش می شود؟

به طور کلی، لرزش ناشی از مشکل در قسمت های عمیق مغز است که حرکات را کنترل می کند. بیشتر انواع لرزش علت شناخته شده ای ندارند، اگرچه برخی از اشکال آن وجود دارد که به نظر می رسد ارثی است و در خانواده ها دیده می شود.

لرزش می تواند به خودی خود رخ دهد یا یک علامت همراه با تعدادی از اختلالات عصبی باشد، از جمله:

اسکلروز چندگانه
سکته
آسیب تروماتیک مغز
بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی که بخش‌هایی از مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهند (مثلاً بیماری پارکینسون )

برخی از علل شناخته شده دیگر می تواند شامل موارد زیر باشد:

استفاده از داروهای خاص (داروهای مخصوص آسم ، آمفتامین ها ، کافئین ، کورتیکواستروئیدها و داروهای مورد استفاده برای برخی اختلالات روانی و عصبی)
سوء مصرف یا ترک الکل
مسمومیت با جیوه
تیروئید پرکار
نارسایی کبد یا کلیه
اضطراب یا وحشت

انواع لرزش

لرزش معمولاً بر اساس ظاهر و علت یا منشا آن طبقه بندی می شود. بیش از ۲۰ نوع لرزش وجود دارد. برخی از رایج ترین اشکال لرزش عبارتند از:

لرزش اساسی

لرزش اساسی (که قبلاً لرزش اساسی خوش خیم یا لرزش خانوادگی نیز نامیده می شد) یکی از شایع ترین اختلالات حرکتی است. علت دقیق لرزش اساسی ناشناخته است. برای برخی از افراد این لرزش خفیف است و برای چندین سال پایدار می ماند. لرزش معمولاً در دو طرف بدن ظاهر می شود، اما اغلب در دست غالب بیشتر متوجه می شود زیرا یک لرزش عملی است.

ویژگی کلیدی لرزش اساسی لرزش در دست و بازو است که در هنگام حرکت و در حالت ایستادن وجود دارد. علائم اضافی ممکن است شامل لرزش سر (به عنوان مثال، یک حرکت “بله” یا “نه”) بدون وضعیت غیر طبیعی سر و لرزش یا صدای لرزان در صدا باشد، اگر لرزش بر جعبه صدا تأثیر بگذارد. لرزش عمل در هر دو دست در لرزش اساسی می تواند منجر به مشکلاتی در نوشتن، نقاشی، نوشیدن از فنجان یا استفاده از ابزار یا کامپیوتر شود.

لرزش دیستونیک

لرزش دیستونیک در افرادی که تحت تأثیر دیستونی هستند رخ می دهد (یک اختلال حرکتی که در آن پیام های نادرست از مغز باعث فعالیت بیش از حد ماهیچه ها و در نتیجه وضعیت های غیر طبیعی یا حرکات مداوم و ناخواسته می شود.) لرزش دیستونیک معمولاً در بزرگسالان جوان یا میانسال ظاهر می شود و می تواند هر عضله بدن را تحت تأثیر قرار دهد. گاهی اوقات علائم ممکن است با آرامش کامل از بین بروند.

لرزش مخچه ای

لرزش مخچه معمولاً یک لرزش آهسته و با دامنه بالا (به راحتی قابل مشاهده) اندام ها (به عنوان مثال، بازو، پا) است که در پایان یک حرکت هدفمند مانند تلاش برای فشار دادن یک دکمه رخ می دهد. این بیماری در اثر آسیب مخچه و مسیرهای آن به سایر مناطق مغز ناشی از سکته مغزی یا تومور ایجاد می شود . همچنین ممکن است آسیب ناشی از بیماری‌هایی مانند مولتیپل اسکلروزیس یا یک اختلال دژنراتیو ارثی مانند آتاکسی (که در آن افراد کنترل ماهیچه‌های بازوها و پاها را از دست می‌دهند) و سندرم X شکننده (اختلالی که با طیف وسیعی از مشکلات فکری و رشدی مشخص می‌شود) ایجاد شود. همچنین می تواند ناشی از آسیب مزمن به مخچه به دلیل اعتیاد به الکل باشد.

لرزش روانی

لرزش روانی (که لرزش عملکردی هم نامیده می شود) می تواند به عنوان هر شکلی از لرزش ظاهر شود. علائم آن ممکن است متفاوت باشد اما اغلب به طور ناگهانی شروع می شود و ممکن است تمام اعضای بدن را تحت تاثیر قرار دهد. لرزش در مواقع استرس افزایش می یابد و با حواس پرتی کاهش می یابد یا از بین می رود. بسیاری از افراد مبتلا به لرزش روان‌زا دارای یک اختلال روان‌پزشکی زمینه‌ای مانند افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه ( PTSD ) هستند.

لرزش فیزیولوژیک

لرزش فیزیولوژیک در همه افراد سالم رخ می دهد. به ندرت با چشم قابل مشاهده است و معمولاً شامل لرزش ظریف هر دو دست و همچنین انگشتان می شود. این یک بیماری محسوب نمی شود بلکه یک پدیده طبیعی انسانی است که در نتیجه خواص فیزیکی در بدن است (مثلاً فعالیت های ریتمیک مانند ضربان قلب و فعال شدن ماهیچه ها).

لرزش پارکینسونی

لرزش پارکینسون یکی از علائم شایع بیماری پارکینسون است، اگرچه همه افراد مبتلا به پارکینسون لرزش ندارند. به طور کلی، علائم شامل لرزش یک یا هر دو دست در حالت استراحت است. همچنین ممکن است چانه، لب ها، صورت و پاها را تحت تاثیر قرار دهد. لرزش ممکن است در ابتدا فقط در یک اندام یا فقط در یک طرف بدن ظاهر شود. با پیشرفت بیماری، ممکن است به هر دو طرف بدن سرایت کند. لرزش اغلب با استرس یا احساسات شدید بدتر می شود.

لرزش ارتواستاتیک

لرزش ارتواستاتیک یک اختلال نادر است که با انقباضات سریع عضلانی در پاها که هنگام ایستادن رخ می دهد مشخص می شود. افراد معمولاً احساس بی ثباتی یا عدم تعادل را تجربه می کنند که باعث می شود بلافاصله بنشینند یا راه بروند. از آنجایی که لرزش فرکانس بالایی دارد (لرزش بسیار سریع) ممکن است با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نباشد اما با لمس ران یا ساق پا احساس شود یا توسط پزشک در معاینه ماهیچه ها با گوشی پزشکی قابل تشخیص باشد. در برخی موارد لرزش می تواند با گذشت زمان شدیدتر شود. علت لرزش ارتواستاتیک ناشناخته است.

دست های لرزان

در حالی که کاغذ در دست دارید، دست های خود را به جلو دراز کنید. لرزش آرام کاغذ علامتی از لرزش بدن شماست. به گفته متخصصان اعصاب، همه افراد این لرزش را دارند اما استرس و بی خوابی که باعث ترشح زیاد آدرنالین می شود، در تشدید این حالت موثر است. گاهی نیز استفاده از اسپری های آسم این حالت را تشدید می کند. اگر چه علت آن مشخص نیست اما احتمال دارد که داروهای مربوط به آسم به عنوان تحریک کننده عمل کند. اگر چه برای این مشکل درمانی وجود ندارد، اما کاهش مصرف نوشیدنی های کافئین دار موثر است.

لرزش دست (از شانه تا مچ)

لرزش دست هنگام حمل بار آشکار می شود. اما هنگام استراحت دست، لرزش متوقف می شود. معمولا این نوع لرزش در افراد بالای ۴۰ سال دیده می شود و اگر چه قابل درمان نیست اما می توان علایم آن را با دارو کنترل کرد. هورمون آدرنالین میزان لرزش را بیشتر می کند.

تکان خوردن پا

برخی افراد در هنگام استراحت یا خواب دچار انقباض عضلانی می شوند که این امر باعث حرکت پاها می شود. این حرکت به مدت چند دقیقه یا چند ساعت رخ می دهد. برخی از مبتلایان بر اثر این حالت کاملا از خواب بیدار می شوند. اگر چه علت اصلی این امر مشخص نیست اما مصرف نکردن نوشیدنی های کافئین دار و مسکن تا ۶۰درصد این اختلال را از بین می برد. همچنین پایین بودن میزان آهن بدن در ایجاد این حالت نقش دارد.

لرزش یک طرف صورت

حرکت خود به خود عصب صورت بر اثر وارد شدن فشار روی عصب ایجاد می شود. این حالت در افراد مبتلا به بیماری بلزپالزی (Bells Palst) که دچار ضعف یا فلجی موقت عضله ها در یک قسمت صورت می شوند نیز رخ می دهد. خستگی و استرس علایم را تشدید می کند.

لرزیدن کل بدن

این حالت نشانه پایین بودن میزان قند خون است و به علت گرسنگی رخ می دهد. علت لرزش ، پمپاژ آدرنالین برای جبران قند است. علایم دیگر آن عرق کردن یا چسبناک شدن پوست بدن است و همه علایم با غذا خوردن برطرف می شود.

تکان خوردن پلک چشم

به طور عمده علت آن خستگی است. این اسپاسم به مدت چند روز بروز می کند و سپس بهبود می یابد. افراد عینکی باید از مناسب بودن شماره عینک خود مطمئن شوند زیرا یکی از علت های این امر سخت کار کردن چشم است. احتمال دیگر خیره شدن طولانی مدت به صفحه مانیتور است. تکان خوردن پلک چشم در افراد مبتلا به میگرن مزمن نیز دیده می شود که با پرهیز از مصرف نوشیدنی های کافئین دار و مسکن بهبود می یابد. گاهی نیز ، این حالت به علت ناراحتی موقت مانند خراشیدگی سطح قرنیه یا پلک رخ می دهد. حالت دیگری به نام «بلفارواسپاسم» یا پلک زدن غیرارادی یا بسته شدن غیر ارادی پلک ها، عضله دور چشم ها را متاثر می کند و به طور طبیعی در افراد بین ۵۰تا۷۰ سال دیده می شود.

لرزش گردن و سر

این حالت به علت گرفتگی عضله یا انقباض غیرارادی و طولانی مدت، در یک عضله یا بخشی از عضلات رخ می دهد.

خوابیدن در حالت نادرست یا فشار وارد شدن به عضله گردن باعث ایجاد این حالت می شود. مبتلایان هنگام انجام کارهای مختلف از جمله خواندن یا نوشتن به طور غیرارادی سر خود را می چرخانند که جلوگیری از آن باعث تکان خوردن سر می شود. این ناراحتی در میانسالی به وجود می آید و حتی می تواند در عضلات کنترل کننده پلک ها و تارهای صوتی، گرفتگی عضله یا اسپاسم ایجاد کند. گاهی با قرار دادن انگشت روی چانه یا صورت می توان تا حدی این ناراحتی را تسکین داد.

لرزیدن پس از ورزش

این اختلال به «فاسیکولاسیون» معروف است که پس از پایان فعالیت ورزشی به علت خستگی مفرط به وجود می آید. برخی ورزش های مقاومتی مانند بارفیکس، شنا و… تکان خوردن عضله را تشدید می کند. اما یک عامل مشخص تجمع اسید لاکتیک در عضلات است.

لرزش خفیف در یک دست

این امر می تواند بیانگر بیماری پارکینسون باشد که به علت پایین بودن دوپامین در مغز رخ می دهد. پایین بودن این ماده شیمیایی، باعث از دست دادن کنترل حرکتی می شود و اغلب با تکان خفیف در یک دست شروع می شود. تکان خوردن دست هنگام نشستن مشخص است. علایم اولیه این اختلال شامل یبوست، لگد زدن در خواب و از دست دادن طولانی مدت حس بویایی است. لرزش دست می تواند نشانه «اتاکسیا» اختلالی مربوط به ام اس نیز باشد.

چه روش‌ها و آزمایش‌هایی لرزش را تشخیص می‌دهند؟

لرزش بر اساس معاینه فیزیکی و عصبی و سابقه پزشکی فرد تشخیص داده می شود. در طول ارزیابی فیزیکی، پزشک لرزش را بر اساس موارد زیر ارزیابی می کند:

آیا لرزش زمانی رخ می دهد که عضلات در حال استراحت هستند یا در حال فعالیت
محل لرزش روی بدن (و اگر در یک یا هر دو طرف بدن رخ دهد)
ظاهر لرزش (فرکانس و دامنه لرزش).

پزشک همچنین سایر یافته های عصبی مانند اختلال در تعادل، ناهنجاری های گفتاری یا افزایش سفتی عضلات را بررسی می کند. آزمایش خون یا ادرار می تواند علل متابولیک مانند اختلال در عملکرد تیروئید و داروهای خاصی را که می تواند باعث لرزش شود را رد کند. این آزمایش‌ها همچنین ممکن است به شناسایی علل مؤثر مانند تداخلات دارویی ، الکلیسم مزمن، یا سایر شرایط یا بیماری‌ها کمک کنند. تصویربرداری تشخیصی ممکن است به تعیین اینکه آیا لرزش نتیجه آسیب مغزی است یا خیر کمک کند.

ممکن است آزمایش‌های اضافی برای تعیین محدودیت‌های عملکردی مانند مشکل در دست‌نویسی یا توانایی نگه داشتن چنگال یا فنجان انجام شود. ممکن است از افراد خواسته شود که یک سری کارها یا تمرینات مانند گذاشتن انگشت روی نوک بینی خود یا کشیدن یک مارپیچ انجام دهند.

پزشک ممکن است برای تشخیص مشکلات عضلانی یا عصبی ، الکترومیوگرام را تجویز کند. این تست فعالیت غیرارادی ماهیچه و پاسخ عضلانی به تحریک عصبی را اندازه گیری می کند.