مکاره بازار نمکهای رنگی با تبلیغات وسوسهبرانگیز به فروشگاههای بزرگ آنلاین در ایران رسیده است. نمک دریا، نمک خلیجفارس، نمک دریاچه ارومیه از جمله عناوین تبلیغاتی است که فروشندگان برای عرضه نمکهای خود استفاده میکنند و در شناسنامه این نمکها فهرستی از خواص و مزایای بیشمار آنها ردیف کردهاند. نمکهای رنگی هم در قفسه فروشگاهها بازار پرهیاهوی خود را دارند؛ نمک سبز، نمک آبی، نمک بنفش و … از جمله عناوین دیگر تبلیغاتی است که فروشندگان برای عرضه محصولات خود استفاده کرده و در تبلیغات خود چنان وانمود میکنند که استفاده از این نمکها خواص درمانی ویژهای برای مصرفکنندگان دارد. قیمت عرضه این نمکها هم گاهی تا چند برابر نمکهای معمولی میرسد اما کارشناسان تغذیه میگویند که این نمکها نه تنها برای بدن مفید نیست و خواص ویژه ندارد که مصرف آنها بسیار خطرناک و سرطانزاست.
مصرف نمک در ایران دو برابر میانگین جهان
ایرانیها حدود دو برابر میانگین جهانی نمک مصرف میکنند. بر اساس اعلام وزارت بهداشت میانگین مصرف نمک در ایران ۱۱ گرم در روز به ازای هر نفر است. این در حالی است که متوسط مصرف نمک در جهان روزانه حدود ۵ گرم و حتی کمتر است.
مصرف بالای نمک در ایران در شرایطی اتفاق میافتد که وزارت بهداشت بارها توضیح داده است که استفاده بیش از حد نمک زمینهساز افزایش فشار خون و در نتیجه افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی است. بر اساس این توضیحات میزان متوسط نمک در ایران، ۱۱ گرم بوده و چنانچه این میزان به سه گرم کاهش پیدا کند، یکسوم از ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی نیز کاهش پیدا خواهد کرد چرا که فشار خون بالا موجب سکته قلبی و مغزی میشود و البته خوب است که بدانید ۵۰ درصد مرگها در ایران به علت این دو نوع سکته است.
در همین زمینه حالا خبرها حاکی از آن است که میزان ابتلا به فشار خون در ایران افزایش داشته است.
مجری مطالعه پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در ایران با اعلام این موضوع در گفتگو با دیدبان علم ایران نسبت به شیوع ۴۲ درصدی فشار خون بالا در بزرگسالان کشور و آگاه نبودن نیمی از مبتلایان از ابتلا به این بیماری و تاثیر این بی خبری در افزایش خطر مرگهای زودرس در ایران هشدار داد.
ملک زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفته است فشار خون بالا، یکی از مهمترین عوامل خطر بروز بیماری های قلبی عروقی، سکته های قلبی و مغزی و نارسایی مزمن کلیوی و همچنین از عوامل اصلی مرگهای زودرس است و سهم قابل توجهی از بار بیماری ها را به خود اختصاص داده است.
با تمام این اوصاف شهروندان ایرانی نه تنها نسبت به کاهش مصرف نمک و خطرات آن آگاهی کافی ندارند که مصرف انواع نمکهای غیراستاندارد با عنوان نمکهای درمانی در فروشگاههای ایران تبلیغ میشود.
در همین زمینه ِغزاله اسلامیان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با بیان اینکه نمکهای صورتی، دریا و یا سنگ نمک سرشار از ناخالصی است، گفت: «این نمکها خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند.»
او با اشاره به اینکه نمکهای دیگری به غیر از نمک ید دار تصفیه شده در بازار وجود دارد، اظهار کرد: «نمکهایی با فرمها و نامهای مختلف مثل سنگ نمک، نمک صورتی و آبی و یا نمک دریا از جمله آنها است که با اهداف تجاری به فروش میرسد.»
اسلامیان در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه هر نوع نمکی که در طبیعت وجود دارد، در شرایط عادی با ناخالصی همراه است خاطرنشان کرد: «با توجه به اینکه نمک از چه منطقهای برداشت میشود، ناخالصیها و طبیعتاً رنگ آن هم متفاوت است.»
اسلامیان با بیان اینکه نمک زمانی که به کارخانه میرسد، ناخالصیهای آن از بین میرود، بلوری شکل شده و به آن ید اضافه میشود، گفت: «نمک کریستاله و یددار سالمترین نمکی است که متخصصان استفاده از آن را توصیه میکنند.»
او با بیان اینکه نمکهای صورتی، دریا و یا سنگ نمک در واقع سنگ نمکی است که از دل طبیعت استخراج شده و سرشار از ناخالصی است، خاطرنشان کرد: «این نمکها خطر ابتلاء به انواع سرطانها از جمله سرطان کبد و مثانه را بالا میبرد.»
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر اینکه استفاده طولانی مدت از نمکهای تصفیه نشده خطر ابتلاء به انواع بیماریها را نیز افزایش میدهد هشدار داد: «مطالعات انجام شده نشاندهنده این است که استفاده از این نمکها التهابآور و امکان رسوب کردن آن در عروق و کبد بسیار زیاد است.»
او با بیان اینکه علاوه بر ناخالصیهای نمکهای رنگی، استفاده از این نمکها مشکلات دیگری نیز در پی دارد خاطرنشان کرد: «نمک تصفیه نشده در مقایسه با نمک یددار کریستاله شوری کمتری دارند به طور مثال یک قاشق نمک تصفیه شده شورتر از یک قاشق نمک تصفیه نشده یا سنگ نمک است بنابراین زمانیکه از این نوع نمکها استفاده میکنید برای مزهدار کردن غذا از مقدار بیشتری نمک استفاده میکنید، در نتیجه هم نمک بیشتری مصرف میکنید و هم ناخالصی بیشتری همراه با این نمکها وارد بدنتان میشود.»
اسلامیان با بیان این که نمکهای تصفیه نشده مجوز مصرف از سوی سازمان غذا و دارو ندارند، ادامه داد: «تبلیغاتی که در راستای مفید بودن این نمکها برای سلامت میشود، دقیقاً برعکس است. در این تبلیغات ادعا میشود این نمکها برای سلامت مفید است و همین ادعاهای بیپایه و اساس افراد را ترغیب به استفاده بیشتر از نمک میکند در حالیکه مهمترین مساله درباره هر نوع نمکی مضر بودن آن است و باید تا جای ممکن مصرف نمک را به حداقل برسانیم.»
او با تاکید بر اینکه مقدار مجاز مصرف نمک، پنج گرم معادل یک قاشق چایخوری در روز است تاکید کرد: «یک فرد سالم بزرگسال بیشتر از این مقدار مجاز به استفاده از نمک در روز نیست.»
عضوهیئت علمی دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در ادامه نسبت به نمک پنهان موجود درمواد غذایی هشدار داد و افزود: «رب گوجه فرنگی، انواع کنسروها، بیسکویتها، کیکها و سایر فرآوردهها دارای مقادیر قابل توجهی نمک اند که باید در زمان استفاده از آن به اطلاعات تغذیهای آن توجه شود.»