موضوع تولید واکسن های چندگانه داخلی و سپس موضوع بحث تمدید زمان انقضاء واکسن‌ها موضوعات داغ و جنجالی ماه‌ها و هفته های اخیر کشور بوده اند.
به گزارش بانک پزشکان در ماه‌های اول عملی شدن امکان ساخت واکسن، چندین مجموعه داخلی دولتی و خصوصی برای تولید واکسن در کشور اقدام کردند. در حالی که واردات واکسن بسیار به کندی صورت می گرفت اقدامات به نوعی موازی این مجموعه‌ها موجب انتقادات بسیاری شد چرا که شاید می‌شد با هم‌گرایی و عملکرد بهتر از هدر رفت منابع کشور جلوگیری کرد و سریع‌تر به نتیجه‌ای بهتر رسید.
درنهایت چند واکسن ایرانی به تولید انبوه رسیده‌اند ولی عملاً عرضه گسترده این واکسن‌ها در زمانی ممکن شد که اکثریت مردم کشور(افرادی که تمایل به دریافت واکسن داشتند) با واکسن‌های وارداتی واکسینه شده بودند و حتی دوز تقویتی خود را هم با واکسن‌های خارجی دریافت کرده بودند و عملاً اقبال عمومی به واکسن کاهش یافت. با توجه به کاهش شدت بیماری و کاهش میزان ابتلا در جامعه، آمار روزانه واکسیناسیون به‌شدت کاهش یافت و این کاهش چندین ماه ادامه داشت. در واقع عملا واکسن‌های تولید شده داخلی در انبارها بود اما متقاضی نداشت.
با محتمل شدن بروز پیک هفتم مجدداً اقبال عمومی به واکسیناسیون افزایش یافت ولی اتفاقی که افتاد این بود که عرضه انبوه واکسن‌های داخلی در مقاطع قبلی باعث شده بود که با توجه به تاریخ انقضای معمول واکسن‌های کرونا حدود شش ماه اعلام شده بود و حالا در آستانه پیک جدید عملاً به زمان پایان تاریخ انقضای بسیاری از واکسن‌ها رسیده بودیم.
در چنین مقطع حساسی شنیده شد که تاریخ انقضای ویال‌های واکسن‌های داخلی و خارجی تغییر کرده است. این موضوع مثل بسیاری از موضوعات دیگر مربوط به کرونا بلافاصله به یک جریان جنجالی رسانه‌ای در داخل کشور و حتی خارج از کشور بدل شد. اخبار منتشر شده حاکی از این است که حداقل تاریخ انقضای یک نوع واکسن خارجی و یک نوع واکسن داخلی تغییر یافته‌است. درخصوص واکسن خارجی به نظر نمی‌رسد موضع‌گیری رسمی را شاهد باشیم اما در مورد واکسن تولید داخل نامه سازمان غذا و دارو برای تمدید زمان انقضا این واکسن که مدتی پیش صادر شده اخیراً در فضای مجازی منتشر شده‌است.
چنین نحوه اطلاع‌رسانی دقیقاً ضعف عملکردی مجموعه‌های کلان تصمیم‌ساز و سیاست‌گذاری حوزه سلامت کشور است.
درصورتی که یک مجموعه علمی توانسته باشد با مطالعاتی گسترده نشان دهد که اثربخشی واکسن هایش برای مدت‌زمانی بیشتر از زمان قبلاً بررسی شده، است، می‌توان دلایل و مدارک علمی چنین ادعایی را به‌صورت شفاف مطرح کرد و در سطح عمومی اطلاع‌رسانی کرد. اما زمانی‌که اتفاقی می‌افتد که در مورد آن اطلاع رسانی نشده است و پس‌از جنجال‌ها تازه تلاش برای رفع ابهام صورت می‌گیرد مشخص است که اعتماد عمومی آسیب می‌بیند.
جالب است که در حین همه گیری کرونا بارها شاهد بوده‌ایم که این آسیب‌رسانی به اعتماد عمومی ضرر و زیان‌های کلانی به سیستم سلامت کشور وارد کرده‌است اما این‌که این امر تمدید تاریخ انقضا در جهان مسبوق به سابقه هست یا نه باید گفت که بله، داروها و واکسن‌هایی در جهان وجود دارند که کمپانی‌های سازنده توانسته‌اند با بررسی‌های علمی و کارآزمایی‌های بالینی ثابت کنند که طول اثر آن‌ها بیشتر از زمان اعلام‌شده اولیه و تاریخ انقضای اعلام شده است. ولی روند طرح این درخواست و رسیدگی به آن توسط مجامع علمی با شفافیت کامل صورت می‌گیرد و اطلاعات لازم در دسترس کلیه مراجع علمی و کارشناسان این حوزه قرار می‌گیرد که این اتفاقی است که در ایران هیچ‌گاه نمی‌افتد.
از سوی دیگر بحث مهم است که آیا واکسن‌هایی که تاریخ انقضایشان فرارسیده خطرناک هستند یا صرفاً ناکارآمد هستند. متاسفانه در خصوص واکسن‌های ساخته‌شده در ایران نمی‌توان به‌طور قطعی در این‌مورد اظهارنظر کرد چراکه داده‌هایی در این زمینه بررسی و اعلام نشده است، اما تحقیقات انجام‌شده در خارج از مرزها بر روی واکسن‌های تقریباً مشابه واکسن‌های داخلی نشان داده که در اکثر موارد پایان زمان انقضا واکسن‌ها به‌معنای خراب شدن و احتمال ایجاد عوارض خطرناک نیست بلکه به‌معنای کاهش یا عدم تاثیرگذاری واکسن‌ها است.
